"… czas przemijający, doświadczenie złudne, wyrokowanie trudne…"Hippokrates AforyzmyPanu Profesorowi Janowi Skołyszewskiemu, Mistrzowi sztuki leczenia chorych, pracy naukowej i interdyscyplinarnej współpracy, powyższą pracę dedykują wdzięczni uczniowie -autorzy W obecnym opracowaniu omówiono w skrócie definicje i historię odkrycia niektórych hadronów (protonu i neutronu) oraz przesłanki i wskazania kliniczne do radioterapii hadronowej. Przedstawiono dotychczasowe doświadczenia krakowskiego ośrodka w stosowaniu radioterapii neutronowej (w latach 1978-1995) i radioterapii protonowej (stosowanej od 2011 roku) oraz perspektywy dalszego rozwoju.
Hadron radiotherapy in Kraków -past, present and futureThe definition and discovery of some hadrons (protons and neutrons) and the rationale and clinical indications for hadron radiotherapy are presented in this paper. The authors describe the Kraków experience in the clinical use of neutron radiotherapy for the period 1978-1995 and the use of proton radiotherapy since 2011. The perspectives for progress for this method of radiotherapy is presented.Słowa kluczowe: hadron, radioterapia neutronowa, radioterapia protonowa Key words: hadron, neutron radiotherapy, proton radiotherapy NOWOTWORY Journal of Oncology 2014; 64, 3: 251-257 Radioterapia hadronowa -definicja, historia, przesłanki i wskazania kliniczne W radioterapii hadronowej wykorzystywane są cząstki (tzw. hadrony), które charakteryzują silne oddziaływania, ładunek elektryczny oraz liczba barionowa. Obecnie fizyka cząstek elementarnych wyróżnia dwa rodzaje hadronów: bariony (zbudowane z 3 kwarków, posiadające połówkowy spin) oraz mezony (o spinie całkowitym, zbudowane z 2 kwarków). W radioterapii zastosowanie znalazły: z pierwszej grupy -nukleony, czyli protony i neutrony, a z drugiej -piony (p -).