Measurement of stress response in laboratory settings – a review of studies using stress induction protocols

Abstract

Stres jest jedną z głównych przyczyn problemów ze zdrowiem psychofizycznym i prowadzi do spadku efektywności pracy. Odpowiednie metody diagnozowania poziomu stresu pozwalają na rzetelną weryfikację efektywności interwencji mających na celu jego redukcję, a także ocenę różnic indywidualnych w reaktywności na stres. Celem pracy było przeprowadzenie przeglądu dostępnych badań, w których wykorzystano najczęściej stosowane protokoły wzbudzania stresu w warunkach laboratoryjnych i dokonano pomiarów stresu za pomocą parametrów fizjologicznych. Do przeglądu włączono badania wykorzystujące protokoły: MIST, MA, TSST, test Stroopa i PASAT, oraz uwzględniające pomiar aktywności mózgu i serca, stężenia kortyzolu oraz napięcia mięśniowego. Do analiz włączono prace dostępne w bazie PubMed i opublikowane w latach 2015-2021, w których badania przeprowadzono z udziałem zdrowych osób dorosłych. Analiza dostępnych badań ujawniła, że procedury wywołują zmiany aktywności autonomicznego układu nerwowego, układu sercowo-naczyniowego i mózgu. Ponadto TSST jest protokołem wykorzystywanym najczęściej do oceny poziomu stresu, różnic reaktywności na wzbudzony stres w zależności od różnic między osobami w poziomie natężenia cech osobowości bądź porównania konkretnych grup osób. W pomiarach wzbudzonego stresu zazwyczaj wykorzystuje się analizę stężenia kortyzolu w odpowiedzi na stres i zmiany w aktywności serca. Powszechnie stosowaną metodą w badaniach neuroobrazowych jest zadanie MIST. Analiza wyników badań ujawniła, że protokoły, oprócz wzbudzania typowej reakcji fizjologicznej, w przypadku niektórych osób łączą się z osłabieniem reakcji fizjologicznych na stres. Med. Pr. 2022;73(3):251-270