Παλαιότερα επικρατούσε η άποψη ότι οι καθεψίνες είναι μία ομάδα ενδοκυττάριων υδρολασών που συμμετέχουν στην ανακύκλωση των πρωτεϊνών μέσα στο λυσόσωμα. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας και η εντυπωσιακή εμβάθυνση στους μοριακούς μηχανισμούς του κυττάρου, τα τελευταία χρόνια, αποκάλυψε εξειδικευμένες, ζωτικής σημασίας λειτουργίες για διάφορα μέλη της οικογένειας των καθεψινών. Εκτός από τη συμμετοχή τους σε διάφορες φυσιολογικές διεργασίες, οι καθεψίνες ενοχοποιούνται για ουσιαστική συμμετοχή στην καρκινογένεση, στην εξέλιξη και στη μετάσταση μιας ποικιλίας όγκων, μεταξύ των οποίων και ο καρκίνος του παχέος εντέρου (ΚΠΕ-CRC ), η δεύτερη κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως και η τρίτη πιο κοινή μορφή καρκίνου τόσο στους άνδρες, όσο και στις γυναίκες στην Ευρώπη. Η εξεύρεση προγνωστικών/προβλεπτικών δεικτών για τον ΚΠΕ, όπως και για κάθε άλλη μορφή καρκίνου, αποτελεί μια πολύ σημαντική προσπάθεια αναζήτησης μεθόδων θεραπευτικής παρέμβασης. Εκτός από τους καθιερωμένους μοριακούς δείκτες EGFR, KRAS, από αρκετούς ερευνητές έχει προταθεί ως καρκινικός δείκτης του ΚΠΕ και η καθεψίνη Β. Στην παρούσα διατριβή μελετήθηκε η έκφραση πέντε καθεψινών: της ασπαρτυλο-καθεψίνης D, της σέρινο-πρωτεάσης G και των κυστεϊνο-καθεψινών B, H και L σε καρκινικούς ιστούς εντέρου ανθρώπου διαφόρων σταδίων, καθώς και σε αντίστοιχους φυσιολογικούς ιστούς, με στόχο τη συμβολή στην αποσαφήνιση του ρόλου των καθεψινών αυτών στην εξέλιξη του ΚΠΕ. Στη μελέτη συμμετείχαν 74 ασθενείς, 35 άνδρες και 39 γυναίκες, με CRC, οι οποίοι υποβλήθηκε σε εντερεκτομή στο Θεαγένειο Α.Ν.Θ.. Οι όγκοι που αφαιρέθηκαν υποδιαιρέθηκαν με βάση την ιστολογική τους εικόνα σε ομάδες σύμφωνα με τη σταδιοποίηση κατά Astler-Coller. Στο υπερκείμενο του ομογενοποιήματος ιστοτεμαχίων από όλους τους κακοήθεις ιστούς πραγματοποιήθηκε βιοχημικός ποσοτικός προσδιορισμός της έκφρασης των καθεψινών με την μέθοδο ELIZA. Παράλληλα στα χειρουργικά παρασκευάσματα 40 από τους 74 ασθενείς πραγματοποιήθηκε ανοσοϊστοχημικός έλεγχος για την έκφραση των καθεψινών B και D. Η έκφραση και των πέντε καθεψινών σε όλα τα στάδια εξέλιξης βρέθηκε υπερδιπλάσια από την αντίστοιχη των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών. Το υψηλό επίπεδο έκφρασης των καθεψίνης Β, G, L, D παρέμεινε ουσιαστικά αμετάβλητο σε όλα τα στάδια, ενώ η έκφραση της καθεψίνης Η εμφάνισε μια στατιστικά σημαντική άνοδο σε όλα τα στάδια, η οποία αύξανε προϊούσας της νόσου. Η ανοσοϊστοχημική ανίχνευση της καθεψίνης Β έδειξε θετική έκφραση αυτής στο 80% των περιστατικών και για την καθεψίνη D το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 75%. Τα συμπεράσματα που προκύπτουν είναι τα εξής: α) ο προσδιορισμός της έκφρασης των καθεψινών Η και L θα μπορούσε να συμβάλλει στη διάγνωση και στη σταδιοποίηση του καρκίνου του παχέος εντέρου, β) οι καθεψίνες Β, D και G θα μπορούσαν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην πρόγνωση της ασθένειας και ίσως και στην απόκριση σε συγκεκριμένη θεραπεία. Ήδη οι πρωτεάσες αποτελούν πόλο έλξης στην έρευνα για την εύρεση ουσιών με θεραπευτικές εφαρμογές. Επομένως η αποσαφήνιση του ρόλου των πρωτεασών και ιδιαίτερα των καθεψινών στην πορεία του καρκίνου του εντέρου είναι σημαντική, αφενός στα πλαίσια της μελέτης και κατανόησης της βιολογίας της νόσου και αφετέρου στη προσπάθεια ανεύρεσης εξειδικευμένων και ευαίσθητων προγνωστικών / προβλεπτικών δεικτών.