Muhammed et-Trabzonî el-Medenî’nin “el-İthâfâtü’s-seniyye fî’l-ehâdîsi’l-kudsiyye” Adlı Eseri Bağlamında Münâvî ve Süyûtî ile Etkileşimi

Abstract

Son dönem Osmanlı alimlerinden olan ve Süleymaniye Müderrisliği görevinde de bulunan Muhammed et-Trabzonî el-Medenî çok yönlü bir alim olarak kabul edilmektedir. Farklı disiplinlerde pek çok eser ortaya koyan et-Trabzonî’nin hadis alanında da önemli eserleri bulunmaktadır. Ancak bu çalışmalarında ne kadar özgün olduğu incelenmesi gereken bir durumdur. Geçmiş dönemlerde eser telifinin genel karakteristik yapısı sebebiyle pek çok yazar yaşadığı dönemin ihtiyacına binaen önemli kaynakları güncellemek istemiştir. et-Trabzonî de temel alanlarda kendisinden önceki alimlerden istifade etmiş ve belli eserler ortaya koymuştur. Bu konuda özellikle Celâleddîn es-Süyûtî ve Abdürraûf el-Münâvî dikkat çekmektedir. Öyle ki et-Trabzonî hadis alanında te’lif ettiği eserlerden birisi olan el-İthâfâtü’s-seniyye fi’l-ehâdîsi’l-kudsiyye adlı çalışması da bu konuda kendisinden iki asır önce yaşamış el-Münâvî’nin el-İthâfâtü’s-seniyye bi’l-ehâdîs̱i’l-kudsiyye isimli eserine hem şekil hem de içerik bakımından benzerlik göstermektedir. et-Trabzonî eserin isminde dahi yalnızca bir harf değişikliği yapmış, giriş kısmında da hemen hemen aynı cümleler kurmuştur. el-Münâvî harf sırasına göre kudsî hadisleri eserinde sıralarken et-Trabzonî farklı bir tasnifte bulunarak üç bölümde rivayetleri ele almıştır. Başka alimlerden de yararlanmış olmakla beraber hadislerin açıklamalarında genellikle Münâvî’den faydalanan et-Trabzonî’nin çalışması Münâvî’nin eserine göre daha hacimlidir. Bununla beraber et-Trabzonî’nin daha çok istifade ettiği ve eserinde zikrettiği alim es-Süyûtî’dir. Zira rivayetlerin çoğunluğunun Süyûtî’nin eserinde geçtiği bizzat müellif tarafından ifade edilmiştir. Bazı farklılıklar olmakla beraber et-Trabzonî eserini Süyûtî ve Münâvî gibi pek çok alimden yararlanarak oluşturmuştur. Ayrıca eserin sonunda kudsî hadislerin tarifi ve kendisine bağlı hükümler hakkında açıklama yapan et-Trabzonî’nin çalışması belli konularda yeni hale gelmiştir. Çalışmamız bu etkinin boyutlarını ele almakta olup et-Trabzonî ile başta Süyûtî ve Münâvî olmak üzere hadis alimleri ve ilimleri ile etkileşimini ortaya koymayı amaçlamaktadır.