Muhasebe Meslek Mensupları Ve Çalışanlarının Etik İkilemleri: Kars Ve Erzurum İllerinde Bir Araştırma

Abstract

Etik ve ahlak kavramlarının günlük yaşamda taşıdıkları önem, meslek hayatı için de geçerlidir. Meslek hayatında sergilenecek etik dışı bir davranışın sonuçları çok daha geniş bir alana yayılabilir. Bu nedenle meslek etiği en az günlük yaşamdaki etik kavramı kadar önemlidir. Meslek mensupları neden etik dışı davranışa yönelirler? Onları etik dışı davranışa iten en önemli nedenler nelerdir? Etik dışı davranış gerçekleşmese bile bir önceki aşamada yaşanan etik ikilemin nedenleri nelerdir? Bu çerçevede çalışmamızın amacı muhasebe meslek mensuplarının yaşadığı etik ikilemleri irdelemektir.

Muhasebe Meslek Mensuplarının Muhasebe Manipülasyonuna Karşı Tutumları: Bursa İlinde Bir Uygulama

“…Muhasebe manipülasyonu ile ilgili ulusal ve uluslararası literatür incelendiğinde birçok çalışmanın etik olmayan davranışları etkileyen faktörleri analiz ettiği görülmektedir (Healy, 1985;Bologna ve Lindquist, 1996;Eynon ve diğerleri, 1997;Carpenter ve Reimers, 2005;Smith vd, 2007;Kutlu, 2008;Dellaportas, 2013;Cooper ve diğerleri 2013;Aslan ve diğerleri, 2017). Healy (1985) çalışmasında yöneticilerin kendi gelirlerini arttırmak için muhasebe manipülasyonuna başvurduklarını belirlemiştir.…”

“…Enyon ve diğerleri (1997) ise çalışmalarında meslek mensuplarının etik değerlerinin cinsiyet, eğitim düzeyi ve yaş gibi faktörler sebebiyle farklılaştığını tespit etmiştir. Kutlu (2008) de benzer şekilde, yapmış olduğu analiz ile etik ikilemde kalan meslek mensuplarının yaş, eğitim ve gelir düzeyine göre farklı tutumlar sergilediğini ortaya koymuştur. Dellaportas (2013) çalışmasında görev ve yetkilerin kötüye kullanıldığını vurgulamıştır.…”

Muhasebede Profesyonellik Etik İkilemi Azaltır Mı? Karaman İlinde Bir Araştırma

“…Ayrıca her iki grup karşılaşılan etik ikilem durumlarında gizlilik ve bağımsızlık faktörlerinin ihlalin ciddiyeti ve sorumluluğu üstlenme kavramlarına göre daha büyük öneme sahip olduğunu belirtmişlerdir. Kutlu (2008) Adler ve Liyanarachchi (2020), çalışmalarında muhasebe meslek mensuplarının profesyonelliğini ölçmek amacıyla literatürdeki çalışmaları değerlendirerek Avustralya ve Yeni Zelanda'da meslek mensuplarının görüşlerini de alarak yeni bir ölçek geliştirmişlerdir. Profesyonelliği dört alt kategoriye (etik ve bağımsızlık, diğerkâmlık, diğerlerine saygı, mükemmeliyet) ayırarak ölçülmesine katkıda bulunmak amacıyla literatüre yeni bir ölçek kazandırmışlardır.…”

“…İlgili ölçeğin faktör yüklerinin ise 0,561 ile 0,855 arasında değerler aldığı görülmektedir (Adler ve Liyanarachchi, 2020:1927. Muhasebe meslek mensupları ve çalışanlarının etik ikilem algılarını ölçmek için Özgün ve Sarıtaş (2019)'ın, Kutlu (2008) Araştırma modelindeki Hipotez 1'in test edilebilmesi için yapısal eşitlik modellemesi yöntemlerinden biri olan kısmi en küçük kareler yol modellemesi yöntemi (PLS-SEM), istatistiksel paket programı olarak da Smart PLS 3 yazılımı kullanılmıştır (Ringle ve ark., 2015). PLS-SEM yöntemi; (i) örtük değişkenler arasındaki ilişki test edildiği, (ii) test edilen hipotezler literatürde ilk defa test edildiğinden dolayı mevcut çalışma keşifsel bir araştırma olduğu, (iii) modelde ikinci düzey faktörler yer aldığı ve (iv) örtük değişken skorlarının sonraki analizlerde (bağımsız gruplar t-testi ve ANOVA) kullanılacağı için tercih edilmiştir.…”

Özel Eğitim Alanında Çalışan Öğretmenlerin Mesleki Etik İkilemleri Çözümleme Biçimleri

“…Ahlaki değerlere dayalı bir çatışma olan etik ikilem, karar verme sürecinde farklı inanç veya değer odaklarının birbiriyle çatışması sonucunda ortaya çıkar ve bunlardan hangisinin diğerinden önce geleceğinin karar verilmesini sağlar (Glanz, 2010;Shapira-Lishchinsky, 2011, 2018. Bir olayla ilgili karar verirken birden fazla tartışma konusu olacak doğruyla karşılaşılması ve ortaya çıkan bu doğruların birbiriyle çatışmasıyla çözümde yaşanılan kararsızlık süreci etik bir ikilemi içermektedir (Kutlu, 2008). Etik ikilemlerle karşılaşıldığında verilen kararın doğru, diğerinin ise tam anlamıyla yanlış olduğunu söylemek mümkün değildir (Tezcan ve Güvenç, 2020).…”