Çok ilaca dirençli tüberküloz (ÇİD-TB) ve yaygın ilaca dirençli TB (YİD-TB) az sayıda tedavi seçenekleri ve uzun tedavi süresi nedeniyle çok sorunlu klinik durumlardır. Hem zor ve uzun tedavi süreci nedeniyle hem de sosyo-ekonomik özelliklerinden dolayı global bir halk sağlığı sorunudur. Son tedavi seçeneklerini değerlendirmek kadar yeni stratejileri idare etmek de kolay değildir. Bu yazıda son tedavi seçenekleri, TB'nin ilaca dirençli formları ile baş edebilmek için yeni ilaçlarla birlikte yeni stratejiler, başka amaçla kullanılan ilaçların bu hastalık için değerlendirilmesi, cerrahi, beslenme desteği, lazer tedavisi, konakçı merkezli tedaviler, immünomodülasyon, gen tedavileri, hücresel tedaviler ve faj tedavisi gibi bazı tamamlayıcı teknikler derlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Konakçı merkezli tedaviler, immünomodülasyon, gen tedavileri, hücresel tedaviler, faj tedavisi Öz Multidrug-resistant tuberculosis (MDR-TB) and extensively drug-resistant TB (XDR-TB) are very problematic clinical conditions due to the few therapeutic options and long course of treatment. It is a global public health problem for countries because of its socioeconomic characteristics and difficult and long treatment period. It is not easy to evaluate recent treatment options as well as to manage new strategies. In this paper, recent treatment options, new strategies for coping with drug-resistant forms of TB including new drugs and repurposed agents, surgery, nutritional support, laser therapy, host-directed therapies, immunomodulation, gene therapy, cellular therapy, and phage therapy are reviewed.