Müzik Eğitimi Kapsamında Yapılan Ölçek Geliştirme Çalışmalarının Çok Yönlü İncelenmesi

Abstract

Müzik eğitimde ölçme ve değerlendirme, sanat dalı olarak yükselmenin yanı sıra bilim dalı olarak ileriye gidebilmenin de gerekli bir basamağıdır. Bu noktada günümüze kadar ölçme ve değerlendirme süreçlerine sağlanan katkının nicelik ve nitelik bakımından değerlendirilmesinin, eksiklerin belirlenmesi bakımından önemli olduğu düşünülmektedir. Bu noktadan hareketle araştırmada, müzik eğitimi kapsamında yapılan ölçek geliştirme çalışmalarının, çok yönlü incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada ulusal alan yazın taranmış ve müzik eğitimi kapsamında yapılan 58 ölçek geliştirme ve dilsel eş değerlik uyum çalışmasına ulaşılmıştır. Çalışmada 1997-2019 yılları arasında geliştirilen 58 ölçek sistematik olarak incelenmiş, çalışma içeriğine göre farklı kategori grupları oluşturulmuştur. Araştırma, durum belirlemeye yönelik betimsel bir tarama araştırmasıdır. Ölçekler nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiş, 58 ölçekte toplam 11 farklı kategoriye ulaşılmıştır. Müzik eğitimi alanında geliştirilmiş ölçeklerin yayın yılı, geliştirme-uyarlama çalışması olma durumu, yayın türü, müzik eğitiminin boyutu, ölçeğin kapsadığı örneklem türü, madde sayısı, ilk ve son hali arasındaki madde sayısı farkı, örneklem sayısı, ölçek boyut sayısı, ölçeğin ölçüm türü, ölçeğin likert tipi ölçeklendirme derecesi kategorilerinin yüzde dağılımları incelenmiştir. Araştırma sonucunda müzik eğitimi kapsamında geliştirilen ölçeklerin ilk olarak 1997 yılında geliştirildiği; 2010 yılından itibaren gözle görülür bir şekilde artış gösterdiği; en çok 2018 ve 2016 yıllarında geliştirildiği, en fazla çalgı eğitimi boyutuna yönelik olduğu, koro ve ses eğitimi boyutlarında ölçme çalışmalarının oldukça sınırlı kaldığı, araştırmaların büyük çoğunun mesleki müzik eğitimi kurumları örneklem grubuyla yapıldığı, incelenen bazı araştırmalarda madde sayısına oranla örneklem sayısının bilimsel kriterleri karşılamadığı, yine bazı araştırmalarda madde havuzunun pilot uygulama ve son şekli arasındaki fark durumunun araştırma raporlarında belirtilmediği; en fazla ölçüm türünün tutum ölçeği olduğu ve ölçeklerde büyük farkla 5’li likert kullanıldığı sonucuna ulaşılmıştır.