Neşet Ertaş Türküleri̇nde Söz Varliği

Abstract

“Bozkırın Tezenesi” olarak tanınan Neşet Ertaş, âşıklık geleneğinin ve Türk halk müziğinin önde gelen sanatçılarındandır. Yaşamı boyunca birçok eser üreten Neşet Ertaş türküleriyle Türk toplumunun dil hazinesinin sandığı olmuş ve kaleme aldığı her türkü de sandığının zenginliğini ortaya koymuştur. Türküleriyle toplumun birçok kesimine hitap eden Neşet Ertaş, eserlerinde vermiş olduğu mesajlarla eğitime de önem vermiştir. “Yaşayan İnsan Hazinesi” envanterine giren Neşet Ertaş’ın konu olduğu bu çalışmanın amacı sanatçının türkülerinin söz varlığını; türkülerde kullanılan en çok 100 sözcük, akrabalık adları, bitki adları, enstrüman adları, eşya adları, hayvan adları, meslek adları, organ adları, özel adlar, renk adları, sayı adları, atasözleri, deyimler ve kalıp sözleri temel alarak ortaya koymaktır. Çalışmada doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Sözleri Neşet Ertaş’a ait olan 125 türküye ulaşılmıştır. Çalışmanın bulgularına göre Neşet Ertaş; eserlerinde akrabalık adlarına, bitki adlarına, enstrüman adlarına, eşya adlarına ve hayvan adlarına sıklıkla yer vermiştir. Meslek adlarında en çok doktor kelimesi kullanılmış, organ adlarını sıfatlarla betimlemiştir. Özel adların çeşitliliği dikkat çekici bulunmuştur. Renkleri ve sayıları betimleme yapmak için türkülerde sıklıkla kullanmıştır. Atasözleri ve deyimleri, aynen ya da yapı bozumuna uğratarak kullanmış ve Türk toplumunun günlük yaşantısını gözler önüne seren kalıp sözlerden eserlerinde sıklıkla faydalanmıştır. Bağlaçlara, soru edatlarına ve zamirlere türkülerinde çokça yer vermiştir. Neşet Ertaş’ın türkülerinin söz varlığı açısından zengin bir yapıya sahip oluşuna ulaşılmıştır. Bu zenginliğin Türkçe Eğitiminde, Yabancılara Türkçe Öğretiminde ve Türk Kültürü aktarımında kullanılabileceği gerek görülmüştür.