Not So Innocent: Thrombocytopenia After One Dose of Rifampicin

Abstract

Sayın Editör, İlaç yan etkileri hekimlerin sıklıkla karşılaştıkları bir durumdur. İlaçların farklı yan etkileri olmakla birlikte genellikle hafif alerjik reaksiyonlardan, hayatı tehdit edici durumlara kadar değişik tablolarda karşımıza çıkabilmektedir. Yan etkiler ilk dozdan sonra olabildiği gibi, tekrarlayan dozlarda da gelişebilir. İlaca bağlı trombositopeni, ilaca karşı gelişen antikorların trombosit membran glikoproteinleri ile etkileşime girerek oluşturduğu nadir görülen bir yan etkidir. Bu duruma neden olan çok sayıda ilaç olmasına rağmen, en sık sorumlu ilaçlar; karbamazepin, ibuprofen, kinin, oksaliplatin, rifampisin, sulfametoksazol, trimetoprim ve vankomisindir [1] . Rifampisin özellikle tüberküloz, bruselloz gibi hastalıkların tedavisinde sıklıkla kullanılan, bakterisidal etkili bir antibiyotiktir. En sık görülen yan etkileri baş dönmesi, baş ağrısı, uyuşukluk, karın ağrısı, kusma, kaşıntı ve deri döküntüsüdür. Karaciğer enzimlerinde artış ve toksik hepatit de sık karşılaşılan diğer durumlardır [2] . Rifampisin kullanımına bağlı trombositopeni ise, ilk olarak 1970 yılında bildirilmiştir [3] . Rifampisine bağlı trombositopeni klasik olarak yüksek doz intermittan tedavide rastlanılan ve immün mekanizma ile olduğu düşünülen bir durumdur [3] . Bu yazıda tek doz rifampisin kullanımının ardından ürtiker ve trombositopeni gelişen bir olgunun sunulması amaçlanmıştır.Kedi ısırığından beş gün sonra, sol el ikinci parmak distal falanksında şişlik, kızarıklık, hareket kısıtlığı ve ateş yüksekliği gelişen 59 yaşındaki kadın hasta acil servise başvurmuştur. Deri, yumuşak doku enfeksiyonu ön tanısı konularak amoksisilin/ klavulanat (875/125 mg) tedavisi başlanmış ancak tedavinin onuncu gününde hastanın yakınmalarında gerileme olmaması üzerine antibiyotik tedavisine fusidik asit tablet (500 mg 3x1) eklenmiştir. Bu sırada yapılan tetkiklerinde C-reaktif protein: 0,7 mg/dL (0-0,5 mg/dL), sedimantasyon: 33/saat, dışında patolojik bulgu saptanmamıştır. Bu başvuru sırasında trombosit değeri: 245x10 3 /μL'dir. Tedaviye yanıt vermeyen olgu beş gün sonra polikliniğimize başvurdu. Tedavisi fusidik asit (500 mg 3x1) ve rifampisin (600 mg/gün) peroral olarak değiştirildi. Olası apse/osteomiyelit açısından Ortopedi Kliniği tarafından da değerlendirilen hastanın direkt grafileri çekildi. Ön planda yumuşak doku enfeksiyonu düşünülerek, medikal tedaviye devam ve yakın izlem kararı verildi. Bu dönemde yapılan tetkiklerinde lökositoz, sedimantasyon yüksekliği dışında başka bir patoloji saptanmadı. Rifampisin tedavisine başlandıktan kırk beş dakika sonra hastada kasıntı başlamış, iki saat sonra ise kaşıntıya yaygın ürtiker tablosunun eklenmesi üzerine acil servise başvurmuştur. Acil serviste değerlendirilen hasta deri-yumuşak doku enfeksiyonu ve ilaç yan etkisi tanıları ile kliniğimize yatırıldı. Fizik muayenede tüm vücutta eritemli ve basmakla solan, makülopapüler deri lezyonları (Resim 1)