Odporność Organizacyjna Przedsiębiorstw Rodzinnych

Abstract

Odporność organizacyjna, powszechnie rozumiana jako zdolność organiza- cji do radzenia sobie z przeciwnościami (Weick 1993), w ostatnich latach zna- cząco zyskuje na popularności jako obiekt badań w naukach o zarządzaniu i jakości (Williams, Whiteman i Kennedy 2021). Liczba publikacji w tym obsza- rze rośnie z roku na rok, a przyczyn popularności tej tematyki można upatrywać między innymi w niekorzystnych zjawiskach naturalnych (Danes i in. 2009; Clement i Rivera 2017) i ekonomicznych (Koronis i Ponis 2018; Searing, Wiley i Young 2021). Zainteresowanie to wynika z dostrzeżenia wpływu katastrof natu- ralnych (Williams i Shepherd 2016), zjawisk społecznych (Korbi, Ben Slimane i Triki 2021), kryzysów ekonomicznych (Grądzki i Zakrzewska-Bielawska 2009; Amann i Jaussaud 2012), kryzysów powodowanych na przykład przez konflikty militarne (wojna na Ukrainie) czy w ostatnich latach zwłaszcza pandemii koro- nawirusa (Dyduch i in. 2021; Brunelli i in. 2022) na funkcjonowanie podmiotów gospodarczych. Zjawiska te wywołują wzmożone wysiłki badaczy poszukujących mechanizmów pozwalających organizacjom przetrwać i rozwijać się w obliczu nieprzewidzianych, często trudnych do dostrzeżenia z wyprzedzeniem, przeciw- ności (Zastempowski 2010). Źródeł odporności poszukuje się zarówno na płasz- czyźnie indywidualnej (Duchek 2020), badając zespoły (Minichilli, Corbetta i MacMillan 2010), organizacje (Ortiz-de-Mandojana i Bansal 2016), sieci orga- nizacji (Pettit, Fiksel i Croxton 2010), społeczności (Cruz i in. 2014), miasta (Labaka i in. 2019) czy całe regiony (Salvato i in. 2020). W niniejszej monogra- fii uwaga skupiona jest przede wszystkim na odporności przedsiębiorstw, co lokuje to opracowanie w obszarze nauk o zarządzaniu i jakości. Pomimo wielu bardzo wartościowych badań nad zjawiskiem odporności organizacyjnej (Weick 1993; 2016; Williams i in. 2017; Hillmann i Guenther 2021), prowadzonych od lat 2000, głównie po wydarzeniach z 11 września 2000 roku (Coutu 2002; Sutcliffe i Vogus 2003; Gittel i in. 2006), oraz zaangażowa- nia w procesy generowania wiedzy niezwykle wpływowych badaczy (Sutcliffe i Vogu 2003; Weick 1993; Willilams i in. 2017), ciągle w literaturze podnoszone są zarzuty dotyczące niewystarczającego zrozumienia samego zjawiska (Burnard i Bhamra 2011), jego struktury (Conz i Magnani 2020), nośników (Fang i in. 2020) i efektów (Prayag i in. 2018). Nie do końca rozwikłane są także wzajemne zależności pomiędzy odpornością organizacyjną a koncepcjami pokrewnymi (między innymi zarządzaniem ryzykiem – Rød i in. 2020). Literatura zagranicz- na obfituje w rozmaite konceptualizacje odporności organizacyjnej publikowane w najlepszych źródłach (van der Vegt i in. 2015), niemniej ciągle podnoszony jest argument konieczności lepszego zrozumienia samego zjawiska oraz osadze- nia go w ramach nauk o zarządzaniu. Szczególnie ważne z perspektywy po- znawczej są zdaniem naukowców (Hillmann 2021) badania o charakterze empi- rycznym, które w sposób metodycznie poprawny pogłębiłyby zrozumienie istoty samego zjawiska oraz jego związków z funkcjonowaniem przedsiębiorstw (Khlystova, Kalyuzhnova i Belitski 2022). Na tym tle rodzą się istotne pytania, na które przegląd literatury nie daje w pełni satysfakcjonujących odpowiedzi. Dotyczą one istoty odporności organizacyjnej, sposobu jej pomiaru, jej związ- ków z innymi aspektami funkcjonowania organizacji (przedsiębiorstw) oraz mechanizmów i czynników prowadzących do wzrostu odporności wyrażającej się w formułowaniu trafnych odpowiedzi na nieprzewidziane zdarzenia o poten- cjalnie negatywnych konsekwencjach dla przedsiębiorstwa. W sferze teoretycznej niniejsza monografia zmierza do wypełnienia wska- zanej powyżej luki poprzez próbę doprecyzowania rozmytego pojęcia odporno- ści organizacyjnej, czyli określenia jej ram teoretycznych. Mając na uwadze różnorodność podmiotów rynkowych, które mogą być grupowane według wielu kryteriów, rozważania w niej odnoszą się przede wszystkim do grupy przedsię- biorstw rodzinnych, postrzeganych jako quasi-homogeniczna populacja wysoce specyficznych podmiotów gospodarczych (Glinka i Gudkowa 2003; Sułkowski 2011; Dibrell i Memili 2019). Zawężenie to wynika z trzech zasadniczych prze- słanek. Po pierwsze, jak wskazują Steinerowska-Streb i Kraśnicka (2020), przedsiębiorstwa rodzinne w gospodarkach rozwiniętych tworzą znaczącą część produktu krajowego brutto, dają zatrudnienie znacznej grupie osób i w dużej mierze decydują o poziomie rozwoju gospodarczego państw. Są one zatem nie- zwykle istotnym elementem rynku. Po drugie, specyfika przedsiębiorstw rodzin- nych, odróżniająca je od firm o charakterze nierodzinnym, sprawia, że w obliczu kryzysu są one w stanie skuteczniej odpowiadać na wyzwania tworzone przez nieprzewidziane przeciwności (Amman i Jaussaud 2012). W związku z tym rozpoznanie źródeł ponadprzeciętnej odporności przedsiębiorstw rodzinnych może potencjalnie wskazać kierunki doskonalenia procesów w innych typach organizacji. Po trzecie, o ile w odniesieniu do przedsiębiorstw w ogólności na temat odporności wiadomo relatywnie dużo, o tyle wiedza dotycząca odporności organizacyjnej przedsiębiorstw rodzinnych jest wysoce rozproszona i wycinko- wa, a prowadzone nieliczne badania kierują do często rozbieżnych wniosków (por. Mihotić, Raynard i Ćorić 2022). Zatem w niniejszej monografii, w zakresie teoretycznym, zamierzeniem jest dookreślenie istoty i mechanizmów odporności organizacyjnej tej właśnie grupy przedsiębiorstw. W sferze metodycznej podstawowym wyzwaniem jest próba operacjonali- zacji i zaproponowania metody pomiaru samej odporności rozumianej przez pryzmat zdolności przedsiębiorstwa, osadzenie jej w kontekście charakterystycz- nym dla przedsiębiorstw rodzinnych i powiązanie z główną zmienną zależną inte- resującą badaczy nauk o zarządzaniu – efektywnością organizacyjną przedsię- biorstwa. Do tej pory dociekania prowadzone na łamach międzynarodowych publikatorów nie doprowadziły do jednoznacznych rozstrzygnięć dotyczących wzajemnych związków odporności organizacyjnej z efektywnością organizacyj- ną w przedsiębiorstwach rodzinnych, choć literatura z obszaru odporności orga- nizacyjnej jako takiej daje podstawy dla dostrzeżenia możliwych powiązań (Alonso-Dos-Santos i Llanos-Contreras 2019; Battisti i in. 2019). Od strony metodycznej celem jest zatem operacjonalizacja pojęcia odporności organiza- cyjnej i kontekstualizacja zależności pomiędzy odpornością a efektywnością organizacyjną w przedsiębiorstwie rodzinnym. W sferze empirycznej praca zmierza do sprawdzenia zależności pomiędzy odpornością organizacyjną i efektywnością organizacyjną przedsiębiorstw ro- dzinnych w kontekście zmiennych charakterystycznych dla tej grupy firm – w szczególności pod uwagę wzięto zagadnienia bogactwa społeczno-emocjo- nalnego, które określane jest jako czynnik najsilniej odróżniający przedsiębior- stwa rodzinne od nierodzinnych (Berrone, Cruz i Gomez-Mejia 2012), uczenia się na błędach i niepowodzeniach, stanowiącego podstawę dla tworzenia organi- zacyjnych zdolności do adekwatnych odpowiedzi na zagrożenia płynące z oto- czenia (Williams i in. 2017; Duchek 2020), oraz wrogości, złożoności i zmien- ności otoczenia, postrzeganych jako tworzące zbiór uwarunkowań, w których funkcjonuje każde przedsiębiorstwo, także rodzinne (Bryce i in. 2020). Zgodnie z wiedzą autora, tak zakrojone badania nie były do tej pory prezentowane ani w krajowej, ani też międzynarodowej literaturze, co powinno istotnie wzbogacić wiedzę dotyczącą antecedencji i mechanizmów prowadzących do odporności organizacyjnej oraz jej powiązań z efektywnością organizacyjną przedsiębior- stwa rodzinnego. W końcu, w sferze praktycznej podjęto próbę zaprezentowania wskazówek pomagających przedsiębiorcom kierującym firmami rodzinnymi tworzyć wa- runki organizacyjne sprzyjające oraz zwiększające szanse na przetrwanie zawi- rowań i nieprzewidzianych trudności. Niemniej, ze względu na naukowy charak- ter opracowania trzeba mieć na uwadze, że wnioski płynące z prowadzonych analiz literatury i wyników badań empirycznych mają charakter silnie uzależ- niony od kontekstu – nie jest intencją autora dostarczenie zbioru uniwersalnych praktyk gwarantujących sukces, gdyż takowy nie byłby uprawniony w świetle przeprowadzonych dociekań. Aby zrealizować tak postawione cele, zdecydowano się na wykorzystanie wieloetapowego procesu badawczego, zakładającego pogłębione studia literatu- rowe, wykorzystujące między innymi technikę systematycznego przeglądu lite- ratury, oraz badania empiryczne, zaprojektowane i zrealizowane zgodnie z wy- tycznymi prowadzenia badań ilościowych. Dane stanowiące podstawę rozważań zostały zgromadzone na przełomie lat 2018 i 2019 i pochodzą od respondentów z 339 krajowych małych i średnich przedsiębiorstw rodzinnych. Treść monografii została podzielona na pięć rozdziałów, przy czym dwa pierwsze mają charakter teoretyczny, w których starano się zrealizować sformu- łowany cel odnoszący się do doprecyzowania pojęcia odporności organizacyjnej przedsiębiorstwa rodzinnego. W pierwszej kolejności na podstawie systematyczne- go przeglądu literatury dotyczącej odporności organizacyjnej zidentyfikowano ob- szary, w których do tej pory koncentrowała się uwaga badaczy w odniesieniu do odporności organizacyjnej przedsiębiorstw w ogólności. Z przeprowadzonych analiz płynie wniosek, że odporność organizacyjna jest związana ze sposobami odpowiedzi na zagrożenia – przede wszystkim zewnętrzne względem organiza- cji, a wśród nich należy wyszczególnić kryzysy i katastrofy, charakterystyki otoczenia, a zwłaszcza jego wrogość, złożoność i zmienność oraz szeroko pojęte ryzyko. Badania nad odpornością były prowadzone w wielu przypadkach w prze- krojach branżowych, w różnych typach organizacji, funkcjonujących w różnych krajach. W literaturze obecne są również badania nad odpornością zespołów, w tym zespołów projektowych. Wśród koncepcji pokrewnych pojawiających się w opracowaniach odnoszących się do odporności należy wskazać przede wszystkim koncepcje zarządzania ryzykiem, a także solidności organizacyjnej i społecznej odpowiedzialności. Wśród czynników towarzyszących odporności niezbywalne miejsce mają procesy prowadzące do przetrwania i mechanizmy przeciwdziała- nia przeciwnościom, zasoby organizacji, charakterystyki osób, szeroko pojmo- wane zdolności organizacji, przedsiębiorczość i innowacje, a także strategie, procesy zarządzania w przedsiębiorstwie, uczenia się, struktury organizacyjne czy zagadnienia współpracy. Wśród efektów odporności wyszczególniane są przede wszystkim zagadnienia trwałości organizacji i efektywności organizacyj- nej. Podstaw samej koncepcji należy poszukiwać przede wszystkim na gruncie zarządzania strategicznego i zasobowej teorii organizacji, a także zarządzania zasobami ludzkimi oraz koncepcji kapitału społecznego. W dalszym kroku przedstawiono rozwój teorii odporności organizacyjnej w przekroju chronologicznym, gdzie wskazano na trzy okresy rozwoju zaintere- sowania koncepcją – od źródeł (lata 1981-2002), przez zintensyfikowanie zain- teresowań i zabieganie o akceptację, które miały miejsce w latach 2003-2013, do rozwoju teorii odporności i jej empirycznej weryfikacji, która trwa aż do chwili obecnej. W każdym z tych okresów omówiono kluczowe z perspektywy rozwoju wiedzy opracowania naukowe wyłonione w drodze analizy cytowalności po- szczególnych prac. Efektem przeprowadzonych analiz, w tym analiz definicji pojęcia, było sformułowanie autorskiego podejścia opartego na 50 najczęściej przywoływanych w literaturze źródłach, co doprowadziło do przedstawienia głównych wniosków i podsumowania rozważań na temat samej odporności or- ganizacyjnej w końcowej części rozdziału I. Jako główne wnioski z dokonanego przeglądu warto wskazać powiązanie odporności z efektywnością organizacyjną przedsiębiorstwa, konieczność kontekstualizacji przedmiotowej zależności oraz szczególną rolę uczenia się – zwłaszcza na błędach i niepowodzeniach – dla kształtowania zdolności do przetrwania w obliczu kryzysów. Rozdział II jest kontynuacją dociekań dotyczących odporności, tym razem w przedsiębiorstwach rodzinnych. Rozpoczyna się charakterystyką przedsiębior- stwa rodzinnego jako specyficznego obiektu badania, a rozważania w tej części prowadzą do identyfikacji cech wyróżniających firmy rodzinne. Szczególną rolę odgrywają w tym przypadku kwestie sukcesji w przedsiębiorstwie rodzinnym i rodzinności oraz zagadnienia nadzoru właścicielskiego, profesjonalizacji za- rządzania, roli rodziny, a także czynnik, który zdaniem autorów zajmujących się funkcjonowaniem przedsiębiorstw rodzinnych różnicuje te firmy od innych naj- bardziej, czyli bogactwo społeczno-emocjonalnego. Dociekania te doprowadziły do doprecyzowania pojęcia odporności organizacyjnej przedsiębiorstwa rodzin- nego, które na potrzeby niniejszej pracy sformułowano następująco: Odporność organizacyjna przedsiębiorstwa rodzinnego przejawia się w zdolności do przewidywania wystąpienia potencjalnych, niekorzyst- nych i nieoczekiwanych zakłóceń w otoczeniu zagrażających jej funk- cjonowaniu oraz dobrobytowi rodziny, a gdy się zdarzą, do szybkiego i efektywnego odpowiadania (reagowania) na nie. Prowadzą do niej procesy adaptacji (zmiany struktur, strategii i sposobów działania, wprowadzanie nowych rozwiązań i eksploatowanie nadarzających się szans), wykorzystujące dostępne dla przedsiębiorstwa i członków rodziny zasoby dla zapewnienia przetrwania (to jest do podtrzymania podstawo- wych funkcji, realizacji celów, w tym bogactwa społeczno-emocjonalnego, stabilności i sukcesji w dłuższym czasie). W przypadku wystąpienia ne- gatywnych skutków odporność prowadzi do odbudowy i powrotu do co najmniej pierwotnego stanu. W kolejnej części rozdziału II uwaga została poświęcona rozpoznaniu kwe- stii istotnych dla przedsiębiorstw rodzinnych, kluczowych z perspektywy stanu wiedzy odporności organizacyjnej w tej grupie przedsiębiorstw. W tym przy- padku analiza słów kluczowych zidentyfikowanych w opracowaniach doprowa- dziła do sporządzenia mapy badań nad odpornością ukazującej źródła zagrożeń dla organizacji, źródła i mechanizmy odporności wraz z konstruktami powiąza- nymi, konteksty prowadzonych badań, kluczowe teorie i metody, a także efekty samej odporności. W dalszym kroku przeprowadzono analizę kluczowych z per- spektywy wiedzy badań, wyłonionych na podstawie liczby cytowań. Analiza ta doprowadziła do wielu obserwacji dotyczących samej natury odporności w przed- siębiorstwach rodzinnych i umożliwiła kontekstualizację podstawowej z per- spektywy celów pracy zależności pomiędzy odpornością organizacyjną i efek- tywnością. Zmiennymi kontekstowymi, w świetle analiz literatury, godnymi szczególnego rozpoznania, są uczenie się na błędach i niepowodzeniach, wspo- mniane już bogactwo społeczno-emocjonalne oraz wrogość, złożoność i zmienność otoczenia. Analizy te dały podstawy do postawienia ośmiu hipotez badawczych, które były wyprowadzane na bieżąco, a potem syntetycznie przedstawione w rozdziale III. Hipotezy te sformułowano następująco: H1: Odporność organizacyjna przedsiębiorstwa jest pozytywnie powiązana z jego efektywnością organizacyjną. H2: Organizacyjne uczenie się na błędach i niepowodzeniach prowadzi do wzrostu odporności organizacyjnej przedsiębiorstwa rodzinnego. H3: Uczenie się na błędach i niepowodzeniach prowadzi do wzrostu efektywno- ści organizacyjnej przedsiębiorstwa rodzinnego. H4: Odporność organizacyjna mediuje w zależności pomiędzy uczeniem się na błędach i niepowodzeniach a efektywnością organizacyjną przedsiębior- stwa rodzinnego. H5: Bogactwo społeczno-emocjonalne prowadzi do wzrostu odporności organi- zacyjnej przedsiębiorstwa rodzinnego. H6: Bogactwo społeczno-emocjonalne prowadzi do wzrostu efektywności orga- nizacyjnej przedsiębiorstwa rodzinnego. H7: Odporność organizacyjna mediuje w zależności pomiędzy bogactwem spo- łeczno-emocjonalnym a efektywnością organizacyjną przedsiębiorstwa ro- dzinnego. H8: Otoczenie przedsiębiorstwa moderuje zależność pomiędzy odpornością organizacyjną przedsiębiorstwa rodzinnego a jego efektywnością organiza- cyjną w taki sposób, że im otoczenie jest bardziej wrogie, złożone i dyna- miczne, tym zależność pomiędzy odpornością organizacyjną przedsiębior- stwa rodzinnego i jego efektywnością organizacyjną jest silniejsza. Rozdział III ma charakter metodyczny i prezentuje efekty konceptualizacji kluczowych zależności pomiędzy zmiennymi, by w dalszym kroku przedstawić przebieg badań empirycznych (w tym dobór próby i techniczne aspekty groma- dzenia danych), zaprezentować podstawowe informacje o badanych firmach i scharakteryzować podejście do pomiaru podstawowych zmiennych. Wykorzy- stując podstawowe statystyki, w tej części ukazano rzetelność przyjętych skal i opisano sposób potraktowania zjawisk w dalszych etapach analizy. Rozdział IV prezentuje wyniki badań empirycznych nad wynikającymi z modelu badawczego zależnościami. Analizy rozpoczęto od przedstawienia podstawowych statystyk opisowych i miar współzależności, by w dalszej części poddać testowaniu relacje pomiędzy zmiennymi z wykorzystaniem modelowa- nia równań strukturalnych, analiz mediacji i moderacji. Wyniki doprowadziły do przyjęcia H1, H5 i H7, przyniosły częściowe potwierdzenie dla H2, H3 i H4 oraz nie potwierdziły poprawności przypuszczeń wyrażonych w H6 i H8. Zatem odporność organizacyjna w przedsiębiorstwie rodzinnym prowadzi do wzrostu jego efektywności organizacyjnej, jest zależna od uczenia się na błędach i nie- powodzeniach oraz silnie uzależniona od bogactwa społeczno-emocjonalnego. Istotnie mediuje ona zależność pomiędzy bogactwem społeczno-emocjonalnym a efektywnością organizacyjną przedsiębiorstwa. Uczenie się na błędach i nie- powodzeniach, w zależności od jego typu, różnie wpływa na efektywność orga- nizacyjną przedsiębiorstwa. Nie potwierdzono natomiast bezpośrednich związków pomiędzy bogactwem społeczno-emocjonalnym i efektywnością organizacyjną przedsiębiorstwa, a wrogość, złożoność i zmienność otoczenia nie jest istotnym moderatorem zależności pomiędzy odpornością a efektywnością w przedsiębior- stwie rodzinnym. W rozdziale V przeprowadzono dyskusję nad uzyskanymi wynikami badań, która doprowadziła do sformułowania wielu wniosków o charakterze teoretycz- nym i praktycznym, a także do identyfikacji potencjalnie interesujących przy- szłych kierunków badań. W części tej wskazano również słabości i ograniczenia przyjętych rozwiązań metodycznych i założeń. Całość kończy syntetyczne pod- sumowanie. Przyjęta metoda badawcza miała w założeniu sprzyjać realizacji postawio- nych we wstępie celów, a w poszczególnych częściach starano się konsekwent- nie odpowiadać na pojawiające się pytania. W świetle prowadzonych analiz odporność organizacyjna jest konstruktem złożonym i silnie uwikłanym w za- leżności z innymi elementami przedsiębiorstwa rodzinnego. Ma ona zdolność do kształtowania efektywności organizacyjnej i jest budowana w procesach uczenia się na błędach i niepowodzeniach oraz korzysta z bogactwa społeczno-emocjo- nalnego firmy rodzinnej. Wkład w rozwój teorii to przede wszystkim doprecy- zowanie pojęcia odporności organizacyjnej – w tym odporności organizacyjnej przedsiębiorstwa rodzinnego – oraz określenia jego ram teoretycznych. Zabieg ten zrealizowano w pierwszych dwóch rozdziałach monografii. Kluczową kwe- stią wydaje się w tym zakresie opracowanie autorskiej definicji odporności or- ganizacyjnej przedsiębiorstwa rodzinnego osadzonej na gruncie analizy pięć- dziesięciu ujęć odporności pobranych z najczęściej przywoływanych artykułów naukowych z tego obszaru. Definicja ta uwzględnia ponadto wyróżniki przed- siębiorstwa rodzinnego. Przegląd literatury doprowadził także do operacjonali- zacji odporności organizacyjnej w przedsiębiorstwie rodzinnym. Stworzona skala została uprzednio przetestowana, a w niniejszej monografii poddana głęb- szym analizom. Osadzenie odporności przedsiębiorstwa rodzinnego w kontekście uczenia się na błędach i niepowodzeniach, bogactwa społeczno-emocjonalnego oraz otoczenia zadaniowego organizacji, a także powiązanie odporności z efek- tywnością przedsiębiorstwa rodzinnego doprowadziło do stworzenia własnego modelu badawczego. Został on w dalszej kolejności poddany testowaniu, co doprowadziło do empirycznej weryfikacji zależności pomiędzy zmiennymi uję- tymi w modelu. Wyniki badań wskazują na istotną rolę odporności organizacyj- nej w kształtowaniu efektywności przedsiębiorstwa rodzinnego. Uwypuklają również rolę uczenia się na błędach i niepowodzeniach oraz bogactwa społeczno- -emocjonalnego w kreowaniu samej odporności. Analizy mediacji wykazały natomiast mediującą rolę samej odporności w zależności pomiędzy bogactwem społeczno-emocjonalnym a efektywnością przedsiębiorstwa rodzinnego. Co za- skakujące, wrogość, złożoność i zmienność otoczenia nie odgrywają zakładanej oraz wskazywanej w literaturze roli moderatora zależności pomiędzy odporno- ścią a efektywnością przedsiębiorstwa rodzinnego. Skonfrontowanie analiz statystycznych z przeprowadzonymi w dwóch pierwszych rozdziałach analizami literatury doprowadziło do identyfikacji im- plikacji teoretycznych, wniosków o charakterze praktycznym oraz wskazania przyszłych kierunków badań nad odpornością organizacyjną przedsiębiorstwa rodzinnego. Zgodnie z przeglądem literatury to pierwsze opracowanie systema- tyzujące zagadnienia odporności organizacyjnej przedsiębiorstw rodzinnych w tak szerokim ujęciu. Praca wpisuje się w badania prowadzone w nurcie zarzą- dzania strategicznego oraz badań prowadzonych w przedsiębiorstwach rodzin- nych, których dorobek starano się wzbogacić.

Untitled

“…There is no consensus if it is merely one of DCs or it creates DCs. The same lack of a unified position is also visible among other concepts such as innovation or entrepreneurship (Barasa et al, 2018;Ingram, 2023). These contradictory perspectives on this relation may be the result of differences in approach of researchers dealing with this topic.…”

“…Given the exploratory nature of the study, no effort was made to bifurcate the term to exclusively focus on the aspect associated with "organizational resilience" as an emerging concept. This approach also allows for complementing work already done in other reviews (Ingram, 2023) on this topic by systematizing it only in this specific direction.…”

“…The concept of organizational resilience is directly linked to the natural sciences, where the term refers to the "physical system's ability to return to its original form after experiencing disruption" (Barasa et al, 2018). The multifaceted nature of resilience, which also encompasses individual, social, and territorial resilience, makes organizational resilience one of many types of resilience, albeit characteristic of organizations (Ingram, 2023). Resilience addresses the theme of variability and uncertainty, which can be associated with concepts aiming to explain how organizations cope with changes in a turbulent environment.…”

“…According to some studies, resilience is regarded as a dynamic capability, whereas others exemplify that dynamic capabilities have an influence on resilience (Ingram, 2023).…”

“…Despite the growing number of works on this subject, a precise definition of what characterizes organizational resilience is still lacking (Hillmann, Guenther, 2021). It is suggested that the concept seems to be intuitively understood (Ingram, 2023), and each stream of research has generated its own definition of organizational resilience (Linnenluecke, 2017, p. 22). Given the confusion, lack of coherence, and multitude of approaches in addressing the uncertainty-related topic, the question arises as to whether organizational resilience is of significance, relevance, within the domain of management research.…”