Öğretmen Adaylarının Gözünden Âşık Veysel: Metaforik Algı Çalışması

Abstract

Halk ozanları, toplumun kültürel aktarıcılar olarak adlandırılabilecek canlı tarih ve kültürel miras niteliğindedirler. Yüzyıllardır halkın sıcak bağrında yetişmiş, duygu, düşünce ve değerlere kendi eserleri aracılığıyla tercümanlık etmişlerdir. Âşık Veysel, 20. yüzyılın önemli halk ozanlarından biri olarak öne çıkar. Gerçek adı Veysel Şatıroğlu olan bu sanatçı, hayatı boyunca çektiği yoksulluk ve körlük gibi zorluklara rağmen, Türk müziğine değerli eserler kazandırmıştır. Şiirlerinde geniş temaları işlemesi ve özgün saz tekniği ile Türk müziğine katkıları önemlidir. Âşık Veysel'in hayatı ve eserleri, eğitim ve öğretim süreçlerine de önemli katkılar sağlar. Özellikle köy enstitülerinde müzik öğretmenliği yapması, onun değerli bir eğitimci olarak da tanınmasını sağlamıştır. Bu nedenle Veysel’in yaşamı ve mücadeleleri, öğrencilere sadece bir sanatçının hayatını değil, aynı zamanda toplumsal dönemlerin izlerini de sunar. Bu araştırmada, Âşık Veysel’in hayatı ve eserlerinin metaforik bir bakış açısıyla ele alınarak onun tarihsel, kültürel ve edebi kimliğinin öğretmen adaylarının gözünden ortaya çıkarılması amaçlanmaktadır. Metaforlar, insanların dış dünyalarını algılamalarının sözel dışavurumlarıdır ve bu yapılar, herhangi bir kişinin herhangi bir kavramla ilgili algısını ortaya çıkarmak için son derece etkili araçlardır. Metaforlardaki bu zenginleştirici potansiyelden faydalanılarak bu araştırmada, öğretmen adaylarının Âşık Veysel algılarını daha yakından keşfetme fırsatı yakalanılacağına inanılmaktadır. Ayrıca çalışmanın, vefatının 50. yılında Âşık Veysel’in hatırlanması ve onun özelinde Türk kültürel mirasının yaşatılması çalışmalarına katkı sağlaması açısından önemli olduğu düşünülmektedir. Araştırmanın çalışma grubunu İstanbul’da yer alan bir vakıf üniversitesinde öğrenim gören öğretmen adayları oluşturmaktadır. Araştırmanın verilerin toplanması amacıyla katılımcıların “Âşık Veysel” hakkında metafor üretmeleri için “Âşık Veysel............ gibidir; çünkü...........” şeklinde yarı yapılandırılmış bir cümlenin tamamlanması istenmiştir. Elde edilen veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. Öğretmen adaylarının Âşık Veysel ile ilgili algıları veri analizleri sonucunda “Hayatı ve Yaşantısı İtibarıyla Âşık Veysel, Doğa ve Çevre Unsurları Olarak Âşık Veysel, Sanat ve İfade Unsurları Olarak Âşık Veysel, Bilgi ve Öğrenme Unsurları Olarak Âşık Veysel, Değerli Varlıklar ve Semboller Olarak Âşık Veysel” olarak isimlendirilen beş ana tema ortaya çıkmıştır. Araştırma sonuçları, öğretmen adaylarının Âşık Veysel'e dair algılarını derinlemesine incelediğimizde, onların düşüncelerinin temelde iki önemli unsura dayandığını açıkça göstermektedir. İlk olarak, Âşık Veysel'in yaşamı ve karakteri üzerinden yoğun bir odaklanma görülmektedir. Onun zorlu yaşam mücadelesi, engellerle dolu geçmişi ve buna rağmen içsel gücüyle baş etme çabası, öğretmen adaylarının dikkatini çekmiş ve derin izler bırakmıştır. İkinci olarak, Âşık Veysel'in şiirleri ve türkülerinin halk arasında yarattığı etki ve onun 'halk ozanı/şairi' kimliği, öğretmen adaylarının bakış açısında önemli bir yer tutmaktadır. Bu temaları analiz ettiğimizde, Âşık Veysel'in eserlerinin içerdiği derinlik ve anlam çeşitliliği, öğretmen adaylarının üzerinde büyük bir etki bırakmıştır. Onun eserlerinde işlenen konular, insanın doğaya, çevreye ve topluma olan duyarlılığını artırırken, aynı zamanda milli ve manevi değerlere olan bağlılığın önemini vurgulamaktadır. Âşık Veysel'in eserlerindeki bilgelik ve incelik, öğretmen adaylarının öğrenme sürecinde derin düşüncelere yol açmış ve onlara ilham vermiştir. Sonuç olarak, bu çalışma Âşık Veysel'in hayatı, eserleri ve kişiliği üzerinden öğretmen adaylarının algılarını derinlemesine irdelemiştir. Âşık Veysel'in yaşam mücadelesi, sanatı ve mirası, öğretmen adaylarının Türk edebiyatına ve kültürüne olan bağlılığını pekiştirmiş ve onlara önemli bir örnek olmuştur. Öğretmen adaylarının Âşık Veysel'e dair algıları, onun mirası ve değerleri üzerinden gelecek nesillere aktarılacak önemli bir bilgi kaynağını oluşturmakta ve Türk edebiyatının zengin dokusuna katkı sağlamaktadır.