Öğretmen adaylarının yapay zekaya (YZ) ilişkin metafor algıları

Abstract

Bu araştırma, öğretmen adaylarının yapay zekâya (YZ) yönelik metafor algılarını incelemektedir. Nitel yöntem ve fenomenoloji deseni kullanılarak yapılan çalışmaya, amaçlı ve kolayda örnekleme yöntemleriyle seçilen 285 öğretmen adayı katılmıştır. Veriler, 2023-2024 akademik yılı bahar döneminde çevrimiçi bir anket aracılığıyla toplanmıştır. İçerik analizi ve beş adımlı veri analizi yöntemleri eşzamanlı olarak uygulanmış; dış uzman değerlendirmesi ve akran değerlendirmesi stratejileriyle çalışmanın inandırıcılığı arttırılmıştır. Araştırma sonuçları, öğretmen adaylarının yapay zekayı, bilgiye hızlı ve kolay erişim sağlayan, öğretme ve öğrenme süreçlerine rehberlik eden destekleyici ve güçlü bir araç olarak algıladığını göstermektedir. Ancak yapay zekânın karmaşıklığı ve çok yönlülüğü, hem potansiyel faydalarını hem de zorluklarını beraberinde getirmektedir. Eğitimde yapay zekâ, öğretmen adayları tarafından yenilikçi ve değerli bir kaynak olarak algılanmakta, öğrencilere ve öğretmenlere önemli fırsatlar sunarken, dikkatli kullanılmadığında potansiyel riskler de barındırmaktadır. Ayrıca, öğretmen adayları yapay zekânın eğitimde büyük faydalar sağlayabileceğini, ancak etik sorunlara da yol açabileceğini belirtmektedir. Bu çalışma, yapay zekâ teknolojilerinin eğitimde etkili kullanımı için öğretmen adaylarının yapay zekâ okuryazarlık düzeylerinin artırılmasının önemini vurgulamaktadır. YZ’nin karmaşıklığı ve çok yönlülüğü ile ilgili algılar, bu teknolojinin eğitimde hem potansiyel faydalar hem de zorluklar sunduğunu vurgulamaktadır. Bu bulgular, öğretmen yetiştirme programlarında YZ odaklı derslerin hazırlanması ve uygulanması, YZ’nin etik kullanımına yönelik yönergelerin oluşturulması ve uygulamaya dayalı atölye çalışmaları düzenlenmesi gerektiğine işaret etmektedir. Eğitimcilerin güncel YZ gelişmelerinden haberdar olmaları için sürekli mesleki gelişim programları sunulmalı ve politika yapıcılar YZ’nin eğitimde kullanımını izlemek ve değerlendirmek için politikalar geliştirmelidir. YZ, eğitim süreçlerinde önemli bir destek sağlarken, dikkatli ve etik bir şekilde kullanılması gerektiği, aksi takdirde çeşitli riskler taşıyabileceği unutulmamalıdır. Bu çalışma, YZ’nin eğitimdeki rolünü daha iyi anlamak ve bu teknolojinin eğitimde etkin kullanımını sağlamak amacıyla gelecekteki araştırmalar için de bir temel oluşturmaktadır.