Oğuznamelerde Türk Halk Hukuku/Türk Töresi̇

Abstract

Oğuzlar zengin sözlü kültür geleneğine sahiptir. Oğuznameler bunun en büyük kanıtıdır. Oğuzname, Oğuzların sözlü kültür ürünlerini toplayan eserlerine verilen addır. Oğuznameler Oğuz boyunun şanlı geçmişinin destansı anlatımıdır. Bu ürünler Oğuz ozanları tarafından köy köy, şehir şehir gezilerek çalınıp söylenmiştir. Destanın çok sayıda nüshası bulunmaktadır. Bu nüshalar meydana geldiği zaman, mekân ve sosyal yapıya göre farklılık gösterir. Uygurca Oğuzname en eski nüshadır. Uygurca Oğuzname Türklerin İslamiyete girmeden önceki inanç sistemini yansıtır. Diğer nüshalarda Türklerin İslamiyet’i kabul etmelerinin etkisi görülür. İslamiyetin etkisinin görüldüğü Oğuznameler de büyük ölçüde Reşidettin Oğuznamesi’ne dayanmaktadır. Oğuz Kağan, İslamiyet öncesi tek nüshada ilk Türk cihan devletinin kurucusu, Türk töresinin koyucusu, Türk askerî sisteminin tesisatçısı olarak yer alırken İslami nüshalarda Müslümanlığı yaymaya çalışan bir velidir. Oğuznamelerde Türk halk hukukuna/töresine ait çok sayıda gelenek yer almaktadır. Bu geleneklerin büyük bölümü yazılı kurallar hâline gelirken bir bölümü de milletin yaşamında sözlü gelenek biçiminde varlığını sürdürmektedir. Bu çalışmada Oğuznamelerde yer alan Türk halk hukuku/töresi incelenmiştir. Çalışmada beş Oğuzname nüshası kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda Oğuznamelerin Türk hükümdarlık seçiminden aile hukukuna kadar eski Türk hukuk kurallarına/töresine dair çok sayıda önemli veriyi sakladığı görülmüştür. Bu yönüyle Oğuznameler eski Türk halk hukukunun/töresinin en önemli kaynaklarından biridir.