Okullarda İnformel İleti̇şi̇mi̇ Kullanma Ölçeği̇ Geli̇şti̇rme Çalişmasi

Abstract

İletişim sosyal yaşamda olduğu gibi örgütler içinde önemli bir kavramdır. Genel olarak iletişim formal ve informel olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. İnformel iletişim örgüt çalışanları tarafından etkileşim sonucunda oluşmaktadır. Bu iletişim türünün olumlu olduğu kadar olumsuz özellikleri de bulunmaktadır. Bu çalışmada ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin informel iletişimi kullanma biçim ve düzeylerini belirlemek ve informel iletişimin okullardaki olumlu ve olumsuz etkilerini tespit etmek amacıyla bir ölçek geliştirilmesi amaçlanmıştır. Geliştirilen ölçek toplam 1268 (N 1 = 970, N 2 =298) kişiye uygulanmıştır. Birinci grubun verileriyle cevapların frekansları ve mod değerleri belirlenmiş sonrasında açımlayıcı faktör analizi yapılmıştır. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda, ölçeğin 23 madde ve beş faktörden oluştuğu tespit edilmiştir. Ölçeğin alt faktörlerinin güvenirlik katsayıları .58 ile. 82 arasında değişmektedir. Elde edilen bulgular ölçeğin okullarda informel iletişimin kullanılma biçim ve düzeyini belirlemek, olumlu ve olumsuz sonuçlarını tespit etmek için geçerli ve güvenilir ölçümler üreten bir araç olduğunu göstermiştir.

Mesleki ve Teknik Liselerde İnformal İletişim

“…İnformal iletişim, örgüt üyelerinin amaçlarını, değerlerini ve tutumlarını yansıtır. Örgüte yarar sağlayacak şekilde kullanıldığında etkililiği ve verimliliği arttırır (Toytok ve Doğan, 2019). İnformal iletişim, örgütsel problemin tartışılmasına ve kararların alınmasına etki eder, örgüt üyelerinin kendi duygularını rahatlıkla dile getirebilmelerine olanak sağlar, ait olma duygularını geliştirebilir (Subramanian, 2006).…”

“…İnsanın bulunduğu tüm yapılarda informal etkileşimlerin oluşmasının kaçınılmaz olması nedeniyle, örgütlerde formal iletişim kanallarıyla birlikte kendiliğinden oluşan informal iletişim kanallarının da bulunduğu çalışmanın başında ifade edilmişti. Bu informal etkileşimler örgütün kültürünü, iklimini, derin, duygusal ve dramatik yönlerini yansıtır (Toytok ve Doğan, 2019). Eğitim örgütleri; öğrenci, öğretmen, yönetici ve diğer paydaşlar arasında yoğun iletişim yaşanması (Afat ve Arslan, 2019), yapı ve özelliklerinin farklılaşması nedeniyle informal iletişimin formal iletişimden daha fazla rol oynadığı örgütler olarak görülebilir .…”

“…Kişisel bilgiler formunda cinsiyet, yaş, mesleki kıdem, okuldaki çalış süresi, görev türü, okuldaki öğretmen sayısı, öğrenim durumu ve mezun olunan fakülte ile ilgili sorular yer almaktadır. Diğer formda ise Toytok ve Doğan (2019) tarafından geliştirilen Okullarda İnformel İletişim Ölçeği (OİİÖ) yer almaktadır. Ölçek 5 boyut ve 23 maddeden oluşan beşli Likert tipi bir ölçektir.…”

“…İnformal örgüt, çok gruplu olan eğitim örgütlerinde önemli etkileşim yapıları meydana getirme, işbirliğini arttırma, örgütün amaçlarının gerçekleştirilmesine katkıda bulunma noktasında rol oynamaktadır . Eğitim örgütlerinde iletişim ve informal iletişim ile ilgili birtakım çalışmalar mevcuttur (Afat ve Arslan, 2019;Ay ve Uğurlu, 2016;Güçlü, 2017;Toytok ve Doğan, 2019;Uğurlu, 2016;Üstün ve Bostancı, 2021). Bu araştırmalardan farklı olarak, bu çalışmada kendine özgü yanları ile diğer okullardan farklılaşabilen mesleki ve teknik liselerde, informal iletişimi araştırmak, bu farklılıkların informal iletişime ne ölçüde yansıyıp yansımadığına dikkat çekmek ve bu manada literatüre katkı sunmak hedeflenmiştir.…”

Okullardaki Örgütsel Belirsizlik Düzeyini Belirleme Ölçeği'nin Geliştirilme Çalışması

“…Bilişsel görüşme, yeni yeni yaygınlaşmaya başlayan ve amacı katılımcıların ölçek sorularına cevap verirken kullandıkları bilişsel süreçlere açık bir şekilde odaklanmak ve bu süreçleri anlamak olan bir yöntemdir (Willis, 1999). Bilişsel görüşme; kişiye yöneltilen sorunun kapsamı, hafızadaki bilginin geri çağrılması, karar süreçleri ve cevap verme süreçleri olmak üzere dört aşamadan oluşan bir yapıya sahiptir (Toytok ve Doğan, 2019). Ölçekte yer alan maddelerin araştırmada ulaşılmak istenen yapıya hizmet edip-etmediği, katılımcıda ne anlam ifade ettiği, katılımcının maddelerden hangi anlamlar çıkardığı ve maddeleri okurken anlamada zorlanıp-zorlanmadığı gibi sorular bilişsel görüşme uygulaması sayesinde yanıtlanmaktadır.…”