Osmanlı Devleti’nde Memur Dayanışmasına Destek Veren Bir Yayın: Memurîn Gazetesi

Abstract

Özgürlük, adalet ve eşitlik vaatleriyle ilan edilen İkinci Meşrutiyet, aynı zamanda toplumsal hakların kanun yoluyla yasaklandığı ilginç bir dönemdir. Örneğin Tatil-i Eşgal Kanunu’yla, kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanların sendika kurmaları ve grev yapmaları yasaklanmıştır. Buna karşılık memur haklarını savunmak ve bir bakıma yasağı etkisiz kılmak üzere başka yöntemlere başvurulmuştur. Abdülkadir Nasih’in 1910 yılında yayın hayatına soktuğu Memurîn gazetesi bu anlayışın ürünü olarak ortaya çıkmıştır. Gazete Meşrutiyet’in özgürlük ortamından yararlanarak, memurların sorunlarının sözcülüğünü ve haklarının savunuculuğunu yapmıştır. Üç yıllık ömrü boyunca Bâbıâli bürokrasisince yayımlanmış, memurlarla alakalı kanun, nizam, emir, kararlar dışında memurların arzuhallerini de sayfalarına taşıyan gazete, bir bakıma sendika görevi üstlenmiştir. Gazetenin Takib-i Mesâlih Şubesi, memurların resmî ve gayr-ı resmî hukuki sorunlarına çözüm aramış ve bu sorunların takibi konusunda adeta sendika işlevi görmüştür. Bu çalışmada 1 Mart 1326-1 Şubat 1328 [14 Mart 1910-13 Şubat 1913] tarihleri arasında İstanbul’da yayımlanan Memurîn gazetesinin içeriğine ve misyonuna odaklanmaktadır. Gazetenin kronolojik dizini hazırlanmış, künyesinde yer alan ücret, matbaa, yayın günü gibi bilgilerdeki değişiklikler okuyucuya sunulmuş; gazetede yer bulan başlıklar tanıtılmıştır.