Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bireylere Meslek Becerilerinin Öğretildiği Araştırmaların İncelenmesi: Sistematik Derleme

Abstract

Otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan bireylerin istihdam oranları yalnızca tipik gelişim gösteren akranlarına kıyasla değil, diğer yetersizlik gruplarına kıyasla da düşüktür. Bu bireyler için hem iş bulmak hem de sürdürülebilir şekilde istihdam edilmek oldukça zordur. Bu zorluğun nedenlerinden birisi mesleki becerilerinin edinilmesi ve sergilenmesindeki sınırlılıklardır. Niteliksiz mesleki eğitim OSB'li bireylerin istihdamı önünde önemli bir engel olarak görülmektedir. OSB olan bireylerin çok azı nitelikli bir mesleki eğitim almaktadır. Bu nedenle yetişkinliğe geçiş ve yetişkinlik döneminde hedeflenen mesleki becerilerin etkili uygulamalarla kazandırılması önem arz etmektedir. Araştırmada OSB olan bireylere meslek becerilerinin kazandırıldığı, tek denekli araştırma desenleri kullanılarak gerçekleştirilmiş araştırmaları betimsel özellikler ve desen standartları açısından incelemek amaçlanmıştır. Bu çalışma bir sistematik derleme çalışmasıdır. Çalışmada dâhil etme kriterlerini karşılayan 18 araştırma incelenmiştir. Bu araştırmalar metodolojik ve demografik özellikler bakımından analiz edilmiş ve What Works Clearinghouse (WWC) desen standartları açısından incelenmiştir. Çalışmanın bulguları araştırmalarda yer alan katılımcıların yaşlarının ergenlikten yetişkinliğe kadar oldukça geniş bir aralıkta olduğunu, OSB olan bireylere son yıllarda meslek becerilerinin öğretiminde hem teknoloji destekli hem de kanıta dayalı uygulamalara ağırlık verildiğini, öğretimi yapılan mesleki becerilerin ofis becerileri ve mağaza görevlisi becerileri üzerinde yoğunlaştığını ve araştırmaların birçoğunda becerilerin gerçek öğretim ortamlarında kazandırıldığını göstermektedir. Desen standartlarına ilişkin bulgular ise araştırmaların birisinin desen standartlarını karşıladığını; 16’sının standartları koşullu karşıladığını; bir araştırmanın da standartları karşılamadığını göstermektedir. Ayrıca araştırmada OSB olan bireylere mesleki becerilerin kazandırılmasına ilişkin alan yazındaki bulgular tartışılmış ve önerilerde bulunulmuştur.