Over crimmigratie en discretionair beslissen binnen het Mobiel Toezicht Veiligheid … of Vreemdelingen … of Veiligheid?

Abstract

Discretionair beslissen binnen de (rechts)handhavingAls gevolg van incidenten, klachten, buitenlandse voorbeelden, de ophef rondom 'zwarte piet' en in het bijzonder door de rapporten van Amnesty International Nederland (2013) en het Engelse Open Society Justice Initiative (2013) is in Nederland sinds eind 2013 het debat over discriminatie en selectiviteit in alle hevigheid losgebarsten. Ook recente gebeurtenissen in de Verenigde Staten, in het bijzonder in Ferguson en New York, waarbij zwarte Amerikanen door politiegeweld zijn omgekomen, hebben de Nederlandse discussies over het fenomeen wat bekend is komen te staan als etnisch profileren beïnvloed. Binnen deze discussies is de gedachte dat de politie zich in haar handelen zou laten leiden door (ongefundeerde) aannames dat vooral bepaalde groepen migranten veel criminaliteit veroorzaken en om die reden dus extra aandacht behoeven. Zij zouden als gevolg hiervan bevooroordeeld optreden en daarmee, zoals het model van procedurele rechtvaardigheid helder maakt, groepen burgers van zich vervreemden, met desastreuze gevolgen voor de gepercipieerde legitimiteit van de (rechts)hand-* De auteurs bedanken graag het Leids Universiteits Fonds en de Gratama Stichting voor hun financiële bijdrage aan het aan dit artikel ten grondslag liggende onderzoek.

Op de grens van het vreemdelingentoezicht: discretionaire beslissingen binnen het Mobiel Toezicht Veiligheid

“…Niet alleen vertegenwoordigen zij de overheid in dagelijkse interacties met burgers, tevens beschikken zij over een ruime mate van discretionaire ruimte om de wettelijke kaders en het formele beleid te vertalen naar de praktijk. Zij dienen de vaak abstracte, multi-interpretabele en soms zelfs tegenstrijdige doelstellingen die op beleids-en organisatorisch niveau worden geformuleerd toe te passen op concrete situaties (Lipsky, 1980;Van der Woude et al, 2015;Van Gestel & De Poot, 2014). In veel gevallen dienen ze gebruik te maken van hun discretionaire vrijheid om concrete situaties te interpreteren, prioriteiten te stellen en beslissingen te nemen.…”

“…Ondanks dat het MTV primair een vorm van vreemdelingentoezicht bleef, vond er in de jaren na deze aanpassing ook een naamswijziging plaats: in plaats van Mobiel Toezicht Vreemdelingen wordt er sindsdien gesproken over Mobiel Toezicht Veiligheid, aanvankelijk enkel in het beleidsdiscours maar inmiddels ook in de wet. Dit lijkt in ieder geval symbolisch het zwaartepunt te verleggen van vreemdelingentoezicht naar strafrechtelijke handhaving (Van der Woude et al, 2015). Hoewel er ook MTV-controles worden uitgevoerd in internationale treinen, op vliegvelden en op het water, staat in deze bijdrage het MTV zoals dat wordt uitgevoerd op de wegen centraal.…”

“…1 Het MTV valt onder het operationeel vreemdelingentoezicht zoals geregeld in artikel 50 Vreemdelingenwet 2000(hierna: VW 2000. Waar deze vorm van vreemdelingentoezicht oorspronkelijk enkel was gericht op het tegengaan van illegaal verblijf, omvat de officiële doelstelling inmiddels ook het bestrijden van mensensmokkel en identiteitsfraude (Van der Woude, Dekkers & Brouwer, 2015). Het betreft een proactieve controlebevoegdheid, wat betekent dat personen gecontroleerd kunnen worden zonder dat er sprake hoeft te zijn van een redelijk vermoeden van illegaal verblijf of een strafbaar feit (Corstens & Borgers, 2014: 297).…”

“…We richten ons hierbij expliciet op de wisselwerking tussen vreemdelingentoezicht en strafrechtelijke handhaving en de gevolgen die dat heeft voor de rechtswaarborgen. Juist die waarborgen kunnen onder druk komen te staan wanneer rechtshandhavers naar believen kunnen kiezen uit verschillende typen wetgeving (Sklansky, 2012;Van der Woude et al, 2015). Zoals elders uiteengezet, heeft het MTV een complexe wettelijke en beleidsmatige grondslag ten aanzien van de precieze doelstelling van het instrument, waarbij sprake is van een vervlechting van vreemdelingrechtelijk toezicht en strafrechtelijke handhaving (Van der Woude et al, 2015).…”

“…Juist die waarborgen kunnen onder druk komen te staan wanneer rechtshandhavers naar believen kunnen kiezen uit verschillende typen wetgeving (Sklansky, 2012;Van der Woude et al, 2015). Zoals elders uiteengezet, heeft het MTV een complexe wettelijke en beleidsmatige grondslag ten aanzien van de precieze doelstelling van het instrument, waarbij sprake is van een vervlechting van vreemdelingrechtelijk toezicht en strafrechtelijke handhaving (Van der Woude et al, 2015). Dit roept de vraag op hoe deze onduidelijkheid omtrent de exacte taakstelling en bijbehorende bevoegdheden -passend binnen het genoemde proces van crimmigratie -wordt geïnterpreteerd door de ambtenaren op straatniveau en welke gevolgen dit heeft voor de wijze waarop zij hun taak uitvoeren.…”