Özel öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin yürütücü işlevlerine yönelik uygulanan müdahalelerin incelenmesi

Abstract

Özel öğrenme güçlüğü olan öğrenciler okuma, yazma ve matematikte farklı sorunlarla karşılaşmaktadır. Özel öğrenme güçlüğü olan öğrenciler en çok okuma alanında sorun yaşamakta ve öğrencilerin büyük bir kısmı okumada yaşadıkları güçlükler nedeniyle tanı almaktadır. Özel öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin yaşadıkları akademik güçlükler yürütücü işlevlerdeki sorunlarından kaynaklanabilmektedir. Bununla birlikte öğrencilerin yürütücü işlevlerdeki yetersizlikleri okul başarılarını olumsuz olarak etkilemektedir. Özel öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin sorun yaşadıkları alanlara yönelik çeşitli müdahaleler uygulanmaktadır. Bu çalışmada 2000-2021 tarihleri arasında özel öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin yürütücü işlev becerilerini geliştirmeye yönelik uygulanan müdahaleleri içeren çalışmalar incelenmiştir. Özel öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin yürütücü işlev becerilerine yönelik müdahaleleri konu alan çalışmaların gözden geçirilmesinin hedeflendiği bu çalışmada EbscoHost, ProQuest Central, Springer LINK, SAGE, ScienceDirect, SCOPUS ve ULAKBİM Ulusal Veritabanları’nda “yürütücü işlevler”, "yürütücü işlev müdahaleleri", "özel öğrenme güçlüğü",”executive functions”, “executive functions interventions”, “specific learning disabilities”, “working memory”, “attention” anahtar sözcükleri kullanılarak tarama yapılmıştır. Bu kapsamda dahil etme ölçütlerini karşılayan 13 makaleye ulaşılmıştır. Araştırmanın bulgular bölümünde özel öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin yürütücü işlev becerilerini geliştirmeye yönelik uygulanan müdahaleler ile ilgili çalışmaların katılımcıları, yöntemleri ve sonuçları konusunda bilgi verilmektedir. Sonuç olarak araştırmaya dahil edilen yürütücü işlev müdahalelerinin özel öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin dikkat, çalışan bellek ve akademik becerilerini olumlu olarak etkilediği görülmektedir. Ek olarak, Türkiye’de özel öğrenme güçlüğü ile ilgili literatürün gelişmesi, öğrencilerin yürütücü işlev becerilerinin değerlendirilmesi ve geliştirilmesi için daha fazla bilimsel çalışma ihtiyacı bulunmaktadır.

Türkiye’deki Etkileşimli Kitap Okuma Müdahaleleri: Sistematik Bir Gözden Geçirme

“…Efe & Temel, 2018;İlhan, 2019;Kerigan, 2018;Emine Kılınçcı, 2019;Yumuş, 2018). Türkiye'de EKO uygulamalarının etkililiğini tespit etmeyi amaçlayan çalışmaların sayısı arttıkça bu çalışmaları analiz etmeyi amaçlayan gözden geçirme araştırmaları da ortaya çıkmaya başlamıştır (Balıkçı & Görgün, 2022;Yurtbakan, 2020). Nitekim EKO çalışmalarının sayısının artması, bu konudaki araştırma eğilimlerinin belirlenmesini zorunlu hâle getirmiştir.…”

“…Türkiye literatüründeki çalışmaları analiz eden bir diğer araştırma olan Balıkçı and Görgün (2022) çalışmasında 2000-2020 yılları arasında uluslararası literatürde dil becerileri üzerinde EKO'nun etkililiğini araştıran çalışmaların analizi yapılmıştır. Araştırmaya Türkiye'de yürütülmüş olan yalnızca altı çalışma dâhil edilmiştir.…”

“…Bu sayının Türkiye'deki müdahale programlarının eğilimlerini belirlemede yetersiz olduğu düşünülmektedir. Ayrıca, Balıkçı and Görgün (2022) çalışmasında yalnızca dil becerilerinin gelişimini amaçlayan müdahale çalışmaları analiz edilmiştir. Ancak mevcut araştırma analiz yaparken yapılmış olan çalışmalarda hedeflenen tüm bağımlı değişkenleri analiz etmiş ve bulgular bölümünde bu değişkenleri detaylı olarak sunmuştur.…”

“…Ancak mevcut araştırma analiz yaparken yapılmış olan çalışmalarda hedeflenen tüm bağımlı değişkenleri analiz etmiş ve bulgular bölümünde bu değişkenleri detaylı olarak sunmuştur. Son olarak Balıkçı and Görgün (2022) çalışmasında yapılan analizler altı başlık altında sunulmuştur. Araştırmada analiz edilen çalışmaların genel özellikleri hakkında bilgiler verilmiş olsa da müdahale programlarının uzunluğu, oturum sayısı ve yürütülme tipi hakkında herhangi bir bilgi sunulmamıştır.…”