Parasitological contamination of mussels and oysters

Abstract

Pasożyt jest to organizm, który wykorzystuje organizm innego gatunku jako środowisko życia i zdobywania pożywienia (26). Samo pojęcie "pasożyt" zostało zdefiniowane ok. 1560 r. i wywodzi się od greckiego słowa παράσιτοc, oznaczającego "spożywającego przy stole innego". Pierwsze definicje określały pasożytnic-two jako formę zdobywania pokarmu bez zabijania ofiary. W obecnym rozumieniu pasożytnictwo stanowi formę odżywiania się organizmów cudzożywnych, niekiedy określaną jako symbioza antagonistyczna (16). U form autotroficznych pasożytnictwo występu-je zazwyczaj rzadko. W zależności od czasu trwania układu żywiciel-pasożyt związek ten może być stały lub okresowy. Pasożyty mogą doprowadzić organizm żywiciela do wyniszczenia, a nawet śmierci, jednak nie zawsze obecność organizmu pasożytniczego musi powodować chorobę. W wielu przypadkach pasożyt może nie znaleźć innego niespecyficznego dla jego rozwoju organizmu i nie będzie miał warunków do dalszego rozwoju i rozmnażania. Pewną formą strategii pasożytów jest obecność w ich rozwoju żywicieli rezerwowych, którzy nie są niezbędni do rozwoju pasożyta, jednak ułatwiają jego przeniesienie na ży-wiciela ostatecznego. Pasożyty występują w każdym ekosystemie, a szczególnie sprzyjające warunki dla ich rozwoju tworzy środowisko wodne. W Europie Środkowej żyje około 40 000 gatunków zwierząt, z czego 10 000 gatunków, czyli 25%, stanowią pasożyty (10). W środowisku wodnym stosunek gatunków wolno żyjących do pasożytniczych kształtuje się jeszcze bardziej na korzyść pasożytów. W wodach śródlądowych i przybrzeżnych -morskich środkowej Europy żyje około 6000 gatunków zwierząt, z tego 3900 stanowią pasożyty (56%), wśród których znajdują się również gatunki chorobotwórcze dla ludzi.Małże ze względu na środowisko, w jakim żyją i sposób odżywiania są szczególnie podatne na zarażenie lub bycie wektorem zarażenia pasożytniczego (19), a opisany powyżej układ "pasożyt-żywiciel przypadkowy" stanowi najczęściej spotykaną formę wzajemnych relacji. Małże odżywiają się poprzez odfiltrowanie dużych ilości wody zawierającej glony, pierwotniaki i cząstki organiczne. Woda wraz z elementami pokarmu dostaje się do jamy płaszczowej, gdzie zawarte w wodzie cząstki stałe są wychwytywane przez urzęsione skrzela (ryc. 1). Na skrzelach cząstki pokarmu są oddzielane od pozostałych elementów, które następnie są pokrywane śluzem i usuwane na zewnątrz poprzez syfon wylotowy. Ten sposób odży-wiania powoduje, że małże stają się wektorem zarażeń pasożytniczych, głównie pierwotniaczych, przenoszonych w postaci cyst lub oocyst (11,18). Mięczaki mogą być również wektorem dla przywr, przenosząc ich stadia rozwojowe, takie jak cerkarie lub metacerkarie. Do najczęściej przenoszonych przez małże należą jednokomórkowe pasożyty z rodzajów: Cryptospo- Otrzymano 03. 06.201606. Zaakceptowano 16.03.2017 Różycki M., Sroka J., Chmurzyńska E., Bilska-Zając E., Zdybel J., Antolak E., Próchniak M., Cencek T.Parasitological contamination of mussels and oysters Summary The literature on human mussel-borne protozoan and helminthic i...