Streszczenie: Publiczny system opieki zdrowotnej traktuje jako wartość pierwszorzędną powszechny, równy i oferowany bez zbędnej zwłoki dostęp do świadczeń. Ze względu na liczne ograniczenia techniczne, finansowe czy kadrowe, nie wszystkie świadczenia mogą być oferowane zarówno bez ograniczeń, jak i w jednakowym wymiarze w zróżnicowanych pod względem wielkości miejscach zamieszkania. Funkcjonowanie systemu opieki zdrowotnej w zakresie dostępności świadczeń medycznych było przedmiotem licznych projektów badawczych oraz publikacji, jednakże te ostatnie dotyczyły w większości badań lokalnych, koncentrując się na weryfikacji w praktyce wprowadzonych rozwiązań systemowych. Nieprowadzone były dotychczas prace nad zróżnicowaniem regionalnym dostępności usług medycznych w populacji polskiej, uwzględniające podział kraju na jednostki terytorialne o zróżnicowanym zaludnieniu, tj. w gminach wiejskich, małomiasteczkowych, miejskich i wielkomiejskich. Również nie obejmują one danych z prywatnych poradni i gabinetów zabiegowych. Zaproponowane w niniejszym artykule narzędzie pomiaru pod nazwą "Mapy dostępności do świadczeń medycznych" stanowią subsydium pomiaru dla "Map potrzeb zdrowotnych". W pracy przedstawiono jedynie wstępny, teoretyczny zamysł tego narzędzia, który wymaga dalszego dopracowania i dokładnych badań empirycznych. W pracy skupiono swoją uwagę na udowodnieniu tezy, iż "Mapa dostępności do świadczeń medycznych" jest koniecznym narzędziem służącym do optymalnego racjonowania usług medycznych w Polsce. słowa kluczowe: usługa medyczna, racjonowanie usług medycznych, dostępność do świadczeń medycznych wprowadzenie Problemem współczesnej ochrony zdrowia w wielu krajach, w tym także i w Polsce, jest niewydolność systemu zdrowotnego, przejawiająca się m.in. ograniczeniem dostępności obywateli do usług zdrowotnych. Pogodzenie ze sobą rozbieżnych postulatów ekonomicznych i społecznych w przypadku ochrony zdrowia przysparza wielu kłopotów. Arthur Okun twierdzi, iż oba te systemy potrzebują się nawzajem, po to, by wprowadzić trochę racjonalności do zapewnienia wymogu równości i trochę humanitaryzmu do wymogu efektywności (za: Pyka, 2008). Jednym z podstawowych zagadnień zdrowia publicznego jest pojęcie potrzeb zdrowotnych. Czym są potrzeby zdrowotne? Według Culyera potrzeba opieki zdrowotnej jest "minimalną ilością zasobów, która jest niezbędna do tego, aby wyczerpały się zdolności jednostki do odniesienia korzyści ze świadczeń jej oferowanych" (Culyer, 1995, s. 727-730). Podobną definicję zaproponował Williams, mówiąc, że "potrzeba zdrowotna