WstępChoroby sromu występują u kobiet w każdym wieku, ale niektóre z nich, jak liszaj twardzinowy czy śródna-błonkowa neoplazja sromu (vulvar intraepithelial neoplasia -VIN), pojawiają się częściej u kobiet w okresie okołomenopauzalnym. W grupie kobiet ze świądem sromu u 26-80% stwierdza się dodatnie reakcje alergiczne na co najmniej jeden z alergenów [1]. Testy płatkowe wykazują, że najczęstszymi alergenami są kosmetyki, substancje zawarte w lekach oraz konserwanty [2]. Do popularnych alergenów należą również substancje zapachowe, guma czy barwniki do tkanin. Wiele czynników drażniących występuje w środkach codziennego użytku, tj. proszkach do prania, płynach zmiękczających tkaniny czy syntetycznych materiałach. Wyeliminowanie czynnika alergicznego może uchronić kobietę przed dalszą diagnostyką i leczeniem zmian skórnych. Problemem pozostają pojawiające się wciąż nowe alergeny i uwrażliwienie na wiele substancji o potencjalnie alergicznych właściwościach. Hipoestrogenizm obserwowany w okresie pomenopauzalnym i atrofia urogenitalna mogą predysponować do zmian chorobowych sromu. U pacjentek z niedoborem estrogenów skóra sromu i śluzówka pochwy staje się cieńsza, zmniejsza się ilość tkanki tłuszczowej w wargach sromowych większych, dehydratacji ulegają wargi sromowe mniejsze, nastę-puje utrata włosów łonowych. Po menopauzie zwiększa się u kobiet podatność na podrażnienia, uszkodzenia chemiczne i mechaniczne oraz infekcje [3,4]. Stosowanie systemowej (estrogenowej lub estrogenowo-progesteronowej) terapii hormonalnej (hormonal therapy -HT) jest najskuteczniejszym sposobem leczeniem średnio lub znacznie nasilonych objawów atrofii pochwy i sromu [5]. W izolowanej atrofii urogenitalnej, u kobiet mających przeciwwskazania do systemowej HT czy źle tolerujących HT znaczącą poprawę mogą przynieść miejscowe preparaty estriolu lub estradiolu [6].
StreszczenieChorobom sromu towarzyszą nieswoiste objawy, takie jak: świąd, ból oraz zmiany w zabarwieniu i strukturze sromu. Czynnikami dodatkowo utrudniającymi rozpoznanie są zmiany wynikające z reakcji alergicznych oraz z niedoboru estrogenów po menopauzie. Wśród łagodnych chorób sromu należy przede wszystkim wymienić zapalenia sromu, liszaj twardzinowy i liszaj płaski, śródnabłonkową neoplazję sromu (vulvar intraepithelial neoplasia -VIN) oraz rzadkie choroby, m.in.: chorobę Behçeta, pozasutkową chorobę Pageta, zapalenie skóry Zoona.Słowa kluczowe: srom, stany zapalenie sromu, liszaj twardzinowy, VIN.
SummarySymptoms of vulval disease are not characteristic. Women with this disease complain of pruritus, pain, changes of the color and structure of vulva's skin. Diagnosis can be difficult to determine because changes may be affected by immunological reactions and lack of estrogens in post menopausal women. A comprehensive differential diagnosis should include: vulvitis, lichen sclerosus, lichen planus, vulval intraepithelial neoplasia (VIN) and rare diseases: Behçet's disease, Zoon vulvitis and extramammary Paget's disease.