Edukacja wobec groźby wojny streszczenie W artykule przyglądam się temu, jaką edukację polityczną warto rozwijać we współczesnej polskiej szkole i wszędzie tam, gdzie buduje się w ludziach zdolność do wspólnej i niewyalienowanej pracy. Kierunek rozważań wyznaczyła konieczność ustosunkowania się myśli pedagogicznej - i równoległego dostosowania praktyk wychowawczych -do zmian w sposobie koordynacji społeczeństwa, które dokonują się w atmosferze groźby wybuchu wojny. Rozważania te buduję na dotychczasowych badaniach własnych z obszaru uczenia się w ruchach społecznych, analizując trzy porządki zapewniające koordynację społeczeństw (neoliberalizm, nacjonalizm, militaryzm) w kontekście wykluczanych przez nie wartości: dobra wspólnego, samorządu i pokoju. Rezultatem pracy jest matryca przyporządkowująca te kontrwartości różnym typom współpracy (koordynacji, kooperacji i kolaboracji). Matryca pozwala identyfikować specyfikę konkretnych przykładów mobilizacji społecznej, jak i rozpoznawać luki w kształceniu kolektywnych umiejętności współdziałania. Rezultaty analizy pozwalają zoperacjonalizować praktyki oporu pod kątem celów wychowania i stawiają w nowym świetle problemy powiązań i nawarstwiania się wrogich szkole ideologii neoliberalizmu, nacjonalizmu i militaryzmu. słowa kluczowe: koordynacja, kooperacja, kolaboracja, wojna, nacjonalizm, neoliberalizm Z perspektywy pedagogiki krytycznej każdy aspekt edukacji ma swoje polityczne konsekwencje: od dbałości o estetykę szkoły (Mendel, 2007), przez ocenianie (Szyling, 2015), sposób komunikowania się z uczniami (Zalewska, 2000), po opłaty za usługi edukacyjne (Williams, 2011). Czasami jesteśmy nawet w stanie ustalić, że dany aspekt funkcjonowania edukacji jest czyimś wyborem (nie zawsze świadomym), dokonanym w czyimś interesie (na ogół jakiegoś zbiorowego podmiotu). Wówczas przedmiotem krytyki są na ogół sprzeczności wprzęgnięte w organizację pracy nauczycieli i funkcjonalność wynikłego z tego porządku wobec kapitału (Rutkowiak, 2010;Szadkowski, 2017). To, że edukacja jest polityczna, wydaje się więc dziś oczywiste. Wyzwaniem jest przyszłość. Warto skupić uwagę na tym, jakie kompetencje demokratyzowania polityki można doskonalić (w szkole), a w dalszej perspektywie issn 2353/7914