ÖzetÇalışmamızda, tüm vücuda uygulanan iyonize radyasyonun, sıçan pineal bezinde yaptığı ince yapı düzeyindeki dejeneratif değişiklikler ve melatoninin (MLT) olası koruyucu etkisi, elektron mikroskobik ve kronobiyolojik olarak araştırılmıştır. Bu amaçla toplam 48 adet erkek Wistar albino sıçan kullanılmıştır. Araştırmamızda, kontrol (K), tüm vücut radyasyon (TVR) ve tüm vücut radyasyon+melatonin (TVR+MLT) grupları, sabah ve akşam olmak üzere günün iki farklı saatinde çalışılarak toplam 6 deney grubu oluşturulmuştur. TVR grubundaki deneklere 8 Gy subletal (öldürücü dozun altında) radyasyon, 60Co (sağaltıcı aygıt Chisostat, açığa çıkarma hızı 0.29 Gy.dak-1) kaynağı ile deneklerin derilerinden 80 cm uzaklıktan, akşam (21.00) ve sabah (09.00) uygulanmıştır. MLT ise radyasyon verilmesinden once (10 mg/kg), hemen sonra (20 mg/kg) ve 24 saat sonra (10 mg/kg) olmak üzere intraperitoneal olarak uygulanmıştır. İnce yapı düzeyinde mitokondriyon ve pinealosit çapları ölçülmüş ve organel özellikleri histolojik olarak değerlendirilmiştir. Radyasyon uygulamasından en çok akşam grubunun etkilendiği ve melatoninin bu dejeneratif etkileri ortadan kaldırdığı, çok büyük bir farklılık olmamakla beraber TVR+MLT sabah grubunun daha iyi durumda olduğu saptanmış ancak, iki melatonin grubu arasında anlamlı bir farklılık belirlenmemiştir. Farklı organeller açısından olsa da, sıçan pineal bezinin, iyonize radyasyonun neden olduğu zedelenmeye akşam daha duyarlı olduğu, buna karşın, MLT uygulamasının oluşturduğu sağaltıcı etkide, sabah ve akşam arasında bir fark olmadığı düşünülmüştür.
Anahtar sözcükler: Melatonin, Radyasyon, Pineal bez, Elektron mikroskobu, Kronobiyoloji
Has Melatonin Protective Effects on Irradiated Rat Pineal Gland? Cronobiologic and Electron Microscobic Study
SummaryIn this study, effect of whole body ionizing irradiation on pineal gland in rats and possible protective effects of melatonin (MLT) were investigated by chronobiological and electron microscopic methods. For this purpose 48 male Wistar rats consisting of 6 group that were; control (morning and evening groups), whole body irradiation (WBI) (morning and evening groups), whole-body irradiation+melatonin (WBI + MLT) (morning and evening groups) were used. WBI group exposed to sublethal (below the lethal dose) irradiation dose of 8 Gy using 60Co source (Chisostat therapeutic device, revealing rate 0.29 Gy.dak-1) focusing of 80 cm away from the skin in morning (09.00 am) and evening (09.00 pm). Melatonin administered intraperitoneally immediately before (10 mg/kg), after (20 mg/kg) and 24 h after (10 mg/kg) whole body irradiated rats. Ultrastructurally, mitochondria and pinealocyte diameters measured and organelle properties were evaluated histologically. Evening groups were the most affected groups by application of irradiation. However, melatonin administration considerably inhibited these degenerative changes. Although there was not any significant differences between two melatonin groups, WBI + MLT morning group was better than that of evening group. We thought...