PKU: niet altijd ‘PKU'

Abstract

Neonatal screening aims to detect serious but treatable diseases in neonates. A positive screening for phenylketonuria (PKU) does not necessarily mean hyperphenylalaninemia as a consequence of classic PKU. We report on a female patient diagnosed with dihydropteridin reductase (DHPR) deficiency through neonatal screening. This is a rare inborn error of the biopterin metabolism, characterized by a more severe neurological involvement compared to classic PKU. A diagnostic oral tetrahydrobiopterin (BH4) loading test was performed in our patient followed by detailed metabolic investigations of the pterin metabolism to confirm the correct diagnosis of DHPR deficiency. Despite adequate treatment by suppletion of BH4, folinic acid, Ldopa/carbidopa (Sinemet®) and L-5-hydroxytryptophan (Oxitriptan®) the patient deceased suddenly at the age of 10 months. InleidingIn Nederland is in 1974 gestart met neonatale screening. Neonatale screening beoogt ernstige aandoeningen bij de pasgeborene op te sporen waarbij onherstelbare gezondheidsschade te voorkomen is. De screening dient tussen 72 uur en 168 uur post partum te worden verricht. 1 Een van de aandoeningen waarop wordt getest, is fenylketonurie (PKU). PKU ontstaat door fenylalaninehydroxylase (PAH)-deficie¨ntie. 2 PAH katalyseert de omzetting van het essentie¨le aminozuur fenylalanine naar tyrosine waarbij tetrahydrobiopterine (BH4) als cofactor vereist is. Deficie¨ntie van PAH leidt tot hyperfenylalaninemie. Bij een fenylalaninewaarde ≥ 480 mmol/l wordt de patie¨nt verwezen naar een universitair medisch centrum (UMC). Bij een waarde ≥ 240 en < 480 mmol/l wordt de hielprik herhaald. Als de waarde opnieuw ≥ 240 mmol/l bedraagt, is eveneens verwijzing naar een UMC geı¨ndiceerd. Het doel is zo snel mogelijk behandeling starten om neurologische schade te beperken en mogelijk te voorkomen.Een positieve screening voor PKU betekent niet per definitie dat het gaat om hyperfenylalaninemie ten gevolge van PAH-deficie¨ntie. Het kan meer betekenen dan 'PKU'. Hyperfenylalaninemie kent verworven (lever-en/of nierfalen, tyrosinemie, galactosemie, overmatig eiwitaanbod, medicatie, transie¨nt neonataal, inflammatoire reacties) en erfelijke oorzaken. 2 Erfelijke oorzaken zijn enerzijds in te delen in hyperfenylalaninemie ten gevolge van PAH-deficie¨ntie, bestaande uit 'klassieke PKU' en BH4-responsieve PKU (BH4RPKU). Anderzijds kan hyperfenylalaninemie het gevolg zijn van defecten in het BH4-metabolisme, ook wel (bio)pterinemetabolisme genoemd ('maligne PKU') (tabel 1).