PM10 ve PM2.5 Boyutundaki Atmosferik Partiküllerin Bölgesel, Mevsimsel Değişimlerinin ve Meteorolojik Parametrelerle İlişkilerinin İncelenmesi

Abstract

ölçülen PM10 ve PM2.5 kütle konsantrasyonlarının mevsimsel ve günlük değişimleri incelenmiştir. Çalışmada, PM10 ve PM2.5 konsantrasyonlarının mevsimsel farklılıklarını karşılaştırmak için Mann-Whitney U testi uygulanmıştır. Mevsimsel faklılıkların en belirgin olduğu istasyonlar kentsel Tekirdağ ve Çerkezköy istasyonları ile kırsal Kandıra istasyonu olarak belirlenmiştir. Konsantrasyonlar, kentsel istasyonlarda kış mevsiminde artarken, kırsal istasyonlarda yaz mevsiminde artmaktadır. Partikül boyutu ile kirletici kaynakları arasındaki ilişkinin anlaşılabilesi için PM2.5/PM10 oranları hesaplanmış ve bu oranlar incelenen istasyonların özelliklerine göre değerlendirilmiştir. Yapılan değerlendirmeler, kış mevsiminde PM2.5, yaz mevsiminde ise PM10 boyutundaki kirleticilerin hakim olduğunu göstermektedir. İncelenen istasyonlar için hesaplanan ortalama konsantrayonlar ve PM2.5/PM10 oranları, farklı ülkelerde farklı özelliklerde şehirlerde yapılan benzer çalışmalarla karşılaştırılarak sonuçların literatür ile uyumlu olduğu belirlenmiştir. Çalışmada, PM10 ve PM2.5 konsantrasyonlarının birbirleri ile ve meteorolojik parametrelerle anlamlı ilişkiler gösterdiği Spearman korelasyon katsayıları hesaplanarak anlaşılmıştır.

Particulate Matter (PM2.5) Concentration Levels, Spatial and Seasonal Evaluation in Kocaeli Izmit District

“…Afrika Ülkesi Nijerya'da kentsel alanda yapılan çalışmanın konsantrasyonu bu çalışmada elde edilen PM2.5 ortalama konsantrasyonundan daha düşüktür (Owoade vd., 2016). Türkiye'de yapılan çalışmalara bakıldığında bu çalışmada elde edilen ortalama PM2.5 konsantrasyonunun birçoğundan daha yüksek (Bayraktar vd., 2010;Bozkurt 2018;Özdemir vd., 2010;Kara vd., 2015;Yatkin ve Bayram, 2008;Tecer vd., 2017;Gül 2020) ve bazılarından düşük olduğu görülmektedir (Bozkurt 2018;Onat vd., 2013;Karakavuz vd., 2017;Szigeti vd., 2013;Kendall vd., 2011;Yatkin ve Bayram, 2008). Bu çalışmada ölçülen yaz dönemi konsantrasyonu kentsel alanda yapılan çalışmaların yaz dönemi konsantrasyonlarının bazılarına yakın (Bozkurt 2018;Gaga vd., 2012;H.…”

“…Türkiye'de yapılan çalışmalara bakıldığında bu çalışmada elde edilen ortalama PM2.5 konsantrasyonunun birçoğundan daha yüksek (Bayraktar vd., 2010;Bozkurt 2018;Özdemir vd., 2010;Kara vd., 2015;Yatkin ve Bayram, 2008;Tecer vd., 2017;Gül 2020) ve bazılarından düşük olduğu görülmektedir (Bozkurt 2018;Onat vd., 2013;Karakavuz vd., 2017;Szigeti vd., 2013;Kendall vd., 2011;Yatkin ve Bayram, 2008). Bu çalışmada ölçülen yaz dönemi konsantrasyonu kentsel alanda yapılan çalışmaların yaz dönemi konsantrasyonlarının bazılarına yakın (Bozkurt 2018;Gaga vd., 2012;H. Pekey vd., 2015) ve birçoğundan düşüktür (Kara vd., 2015;Gaga vd., 2012;Yatkin ve Bayram, 2008;Gül 2020;B.…”

“…Son yıllarda hızla artan sanayileşme, nüfus artışı ve yoğun trafik atmosferde partikül madde konsantrasyonunda artışa neden olmuş ve bu artış önemli sağlık problemlerini ve çevresel sorunları beraberinde getirmiştir (Şahin vd., 2012;Tiwari vd., 2015;Shahid vd., 2016;Bozkurt 2018;Xu vd., 2017;Tepe ve Doğan, 2019). Bazı gelişmekte olan ülkelerdeki ortalama partikül madde seviyeleri Dünya Sağlık Örgütü (WHO) hava kalitesi yönerge seviyelerinden 4-15 kat daha yüksektir (Yalçın vd., 2021).…”

“…PM, rüzgâr, deniz ve volkanlar gibi doğal kaynaklardan veya yanma, araç emisyonları gibi antropojenik kaynaklı aktivitelerden ortaya çıkmaktadır (Özdemir vd., 2010). Antropojenik kaynaklar ağırlıklı olarak PM2.5 oluşumuna neden olurken, mekanik taşlama, kırma faaliyetleri, yerel toprağın yeniden havada asılı halde olması, toz fırtınası ve yol tozları PM10 oluşumunun sebebidir (Bozkurt 2018). Yerel emisyonlarda artış, yol tozunun yeniden havalanması ve durgun meteorolojik koşullar kentsel alanlarda daha yüksek oranda PM2.5 oluşumuna yol açan başlıca faktörlerdendir (Szigeti vd., 2013).…”

2019 Yılında Türkiye’deki Partikül Madde (PM10) Kirliliğinin Değerlendirilmesi

“…Ülkemizdeki partikül madde kirliliği hakkında yayımlanan makaleler. Konu Kaynak Sadece bir il ya da birbirine yakın illerdeki PM10 kirliliğinin değerlendirilmesi (İskender ve ark., 2016;Akan ve Morcalı, 2017;Garipağaoğlu ve Duman, 2017;Bozkurt, 2018;Yılmaz, 2018;Tepe ve Doğan, 2019) Özel bir koşula göre (kömürlü termik santrallere yakın olmak gibi) seçilen belirli istasyonlardaki PM10 kirliliğinin değerlendirilmesi (Şişman, 2019) Bir bölgenin tümündeki PM10 kirliliğinin değerlendirilmesi (Dolar ve…”