Początki bywają trudne. Zmiany rozwojowe poczucia kontroli wśród uczniów w okresie wczesnej adolescencji doświadczających transformacji systemu edukacji w Polsce

Abstract

<p>Celem artykułu było przedstawienie wyników i wniosków z badań dotyczących zmian rozwojowych poczucia kontroli wśród współczesnej młodzieży w okresie wczesnej adolescencji doświadczającej przekształceń systemu edukacji w Polsce. Analizy stanowią podsumowanie pierwszych dwóch, z zaplanowanych trzech, etapów badań podłużnych. Prezentowane wyniki odnoszą się do powtarzanego co rok pomiaru poczucia kontroli w dwóch grupach uczniów: rocznika ze szkół podstawowych, który jako pierwszy realizuje wydłużoną naukę w szkole podstawowej – w klasie szóstej i siódmej, oraz uczniów, którzy stanowią rocznik wygaszający naukę w gimnazjach – w klasie pierwszej i drugiej. Poczucie kontroli zgeneralizowane oraz w sytuacjach sukcesów i porażek zostało ustalone na podstawie Kwestionariusza do Badania Poczucia Kontroli KBPK i KBPK-R. W badaniach sprawdzono, jakie różnice wystąpiły w zakresie zmian rozwojowych poczucia kontroli między uczniami szkół podstawowych i gimnazjów. Wyniki pokazały, że na przełomie dwóch lat badań w obu grupach uczniów wzrosło wewnętrzne poczucie kontroli, jednak to uczniowie szkół podstawowych charakteryzują się istotnie wyższym wewnętrznym przypisywaniem sobie odpowiedzialności za zdarzenia, szczególnie w sytuacjach sukcesów. Dodatkowe analizy uwzględniające płeć ujawniły wzrost zgeneralizowanego poczucia kontroli u dziewcząt oraz wewnętrznej kontroli w sytuacjach porażek u chłopców z gimnazjum.</p>