Prikkelbaredarmsyndroom in de huisartsenpraktijk

Abstract

InleidingHet prikkelbaredarmsyndroom (PDS) is een functionele aandoening met een afwijkend ontlastingspatroon of met kenmerken van een verstoorde stoelgang. 1 PDS-patiënten consulteren de huisarts veelvuldig, zowel voor PDS als voor andere problemen. Hoewel veel pathosfysiologische verklaringen voor PDS zijn aangedragen, is de etiologie nog steeds onbekend. Het lijkt erop dat dezelfde mechanismen verantwoordelijk zijn voor buikpijn en een afwijkend ontlastingspatroon bij mensen met en zonder PDS. PDS kan het beste worden verklaard met het bio-psychosociale model. [2][3][4][5] De behandeling van PDS dient te zijn gebaseerd op de aard en ernst van de symptomen, de mate van psychologische ontregeling en de eventuele functionele beperkingen. Diagnostiek: symptomen en het patiëntenprofielZoals bij veel functionele aandoeningen zal de huisarts bij het diagnosticeren van PDS balanceren tussen een symptoomdiagnose en het uitsluiten van andere gastro-intestinale aandoeningen. De huisarts is de eerst aanwezen specialist die met deze uitdaging wordt geconfronteerd en ook degene die de toon zet. Diverse factoren beïnvloeden deze balans: de kans op organische ziekte, de aanwezigheid van alarmsymptomen, de noodzaak om somatisatie te voorkomen, de aanwezigheid van comorbiditeit en psychosociale factoren, en de behoefte van dokter of patiënt aan diagnostische zekerheid. Huisartsen en patiënten beschouwen beiden buikpijn en een opgeblazen gevoel als predominante symptomen van PDS. 6 Huisartsen hanteren andere criteria dan specialisten in de tweede lijn, die uitgaan van de strikte, op consensus gebaseerde criteria. 7,8 In ons onderzoek voldeed slechts eenderde van de door de huisarts gediagnosticeerde patiënten aan de strikte Rome-definitie van meer dan drie maanden buikpijn in het voorgaande jaar. 6,9 Huisartsen zijn duidelijk in staat PDS-patiënten met zekerheid te identificeren, maar hoe stellen ze de diagnose in de dagelijkse praktijk? Algemene symptomen, zoals buikpijn of een opgeblazen gevoel, leiden tot de diagnose. Aanvullende symptomen, zoals obstipatie, diarree, winderigheid of dyspepsie, kunnen de diagnose ondersteunen. De predominante PDS-symptomen kunnen per cultuur verschillen. 10 Het gegeven dat huisartsen geen strikte tijdslijn gebruiken, is blijkbaar een van de belangrijkste verschillen met het diagnostische proces zoals dat is gesuggereerd door de Rome-groep. Waar de Rome-criteria de aanwezigheid van de symptomen gedurende minstens een jaar noodzakelijk achten, diagnosticeren huisartsen PDS bij patiënten met een veel kortere ziektegeschiedenis. Recentelijk verschenen richtlijnen gaan uit van een in de huisartsenpraktijk toepasbare definitie van PDS inclusief buikpijn of ongemak, opgeblazen gevoel en verandering in het ontlastingpatroon gedurende minimaal vier weken. 10 De diagnose in de huisartsenpraktijk wordt ook bepaald door het 'patiëntenprofiel'. Vrouwen hebben vaker PDS en er zijn familiepatronen van PDS door de generaties heen te herkennen. Enkele karakteristieken ondersteunen dit 'PDS-profiel': een freque...