Deneysel tıp araştırmalarında özellikle de farmasötik gelişmeler ve moleküler yolak çalışmalarında hayvanların kullanımı oldukça yaygındır. Bu bölümde hayvanların kullanıldığı deneysel araştır-malarda planlama safhası ve hayvan çalışmalarında uygun model ve denek seçiminin nasıl yapılacağı konuları gözden geçirilmesi amaçlanmıştır. Planlama deneyin en önemli kısmı olup, konu seçimi, gözlem, bilgi toplama, orijinal fikir ya da problemin ortaya konulması, amaç, değişkenlerin belirlenmesi ve hipotez gibi belli safhalardan geçer. Deneysel bir hayvan modeli oluştururken, bu modelin insanlardaki kliniğe en iyi şekilde uyarlanabilmesi açı-sından deneysel hayvan modelinin seçimi oldukça önem taşır. Hayvan seçiminde soy, spontan hastalıklı, transgenik hayvan ve saf döl gibi özelliklere dikkat edilmelidir. Kullanılan 4 hayvan modeli vardır: 1) İndüklenmiş, 2) Spontan, 3) Negatif ve 4) Olası (orphon) model. Sonuç olarak, seçilen hayvan modeli ne olursa olsun modelin çok iyi tanımlanması önemlidir.AnAhtAr sözcükler: Deneysel araştırma, hayvan çalışması, model, planlama Animal models have been extensively used in experimental medical research, particularly in studies of pharmaceutical and molecular pathways. This review will summarise the issues scientists face in planning experimental studies and selecting an available animal model. Planning is the most important part of the experiment, and it can be divided into certain stages, including subject selection, observation, data collection, determination of the original idea or the problem, purpose, selecting the variables, and developing a hypothesis. When creating an experimental animal model, choosing an experimental animal model is very important for adapting this model to the clinic in humans. Some characteristics of animals, such as race, spontaneous disease development, and transgenic animals, should be considered during animal selection, and experiments should be carefully planned. There were four animal models used: (i) Induced Models, (ii) Spontaneous models, (iii) Negative Models, and (iv) Orphon Models. As a result, the selected animal model, no matter what the model is, should be very well defined.key words: Experimental study, animal study, model, planning GiriŞ Deneysel araştırma, herhangi bir konuyu aydınlatmak, bir soruna çözüm getirmek, belirli kavramlara, kuramlara ya da yasalara ulaşabilmek için yapılan planlı ve bilimsel bir çalışma olarak tanımlanabilmektedir [1,2].Deneysel tıp araştırmalarında hayvanların kullanımı, özellikle farmasötik gelişmeler ve moleküler yolak çalışmalarında oldukça yaygındır [3][4][5][6].Deneysel araştırmaların 4 safhası vardır [7][8][9][10][11][12]
Hayvan Çalışmalarında PlanlamaPlanlama deneyin en önemli kısmıdır. Deney planı; araştırma, bilgi, beceri ve deneyim isteyen bir süreçtir. Araştırmanın bütün ayrıntıları iyi düşünülüp planlanmazsa araştırmanın herhangi bir aşamasında ya da araştırmanın tümünde başarı-Sibel Naycı Mersin Universitesi Tıp Fakültesi, Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, Mersin, Türkiye