Proctoscopie

Abstract

Samenvatting Met behulp van een proctoscoop kan iedere huisarts het anale kanaal en het distale deel van het rectum op eenvoudige manier direct in beeld brengen. Het is daarom discutabel of een hoofdstuk over proctoscopie wel past in dit nummer van Bijblijven. Moet het verrichten van proctoscopie als hobbyisme worden gezien, of is het een obligate vaardigheid voor iedere huisarts? Voor Van den Hombergh is de aanwezigheid van een proctoscoop in ieder geval een van de indicatoren waaraan de kwaliteit van de uitrusting van een praktijk kan worden afgemeten (Visitatie Instrument Praktijkvoering (VIP).1 In de eindtermen huisartsopleiding 2000 heet proctoscopie zelfs een basisvaardigheid: 'de haio moet op indicatie proctoscopie kunnen uitvoeren en de bevindingen ervan kunnen interpreteren'.2 Toch hebben veel huisartsen geen proctoscoop in de praktijk, en nog meer huisartsen voeren het onderzoek nooit uit. In deze bijdrage worden daarom de techniek en het nut van de proctoscopie nog eens beschreven. Proctoscopie: de techniekEen proctoscoop bestaat uit een starre buis van 7-13 cm lang die -na opwarming -met behulp van een obturator in het anale kanaal kan worden gebracht. Voor het inbrengen wordt de punt van de obturator met een wateroplosbaar glijmiddel ingesmeerd. Na het inbrengen van de proctoscoop kan de obturator worden verwijderd. Men krijgt dan zicht op het slijmvlies van het distale deel van het rectum. Door het langzaam terugtrekken van de proctoscoop kan vervolgens het gehele anale kanaal in beeld worden gebracht.Er zijn proctoscopen in vele soorten en maten, zowel disposable als steriliseerbare. Meestal wordt als hulpmiddel een externe lichtbron gebruikt, eventueel in combinatie met een hoofdspiegel. Er zijn ook proctoscopen met geı¨ntegreerde lichtbronnen beschikbaar en proctoscopen die kunnen worden aangesloten op een handvat van de oor-of oogspiegel. Daarnaast zijn er specifieke lichtbronnen verkrijgbaar die kunnen worden aangesloten op de wegwerpproctoscoop.Proctoscopie kan zonder voorafgaande laxatie worden verricht. Het gemakkelijkste is het om het onderzoek uit te voeren met de patie¨nt in knie-ellebooghouding of in linkerzijligging. In dat laatste geval ligt de patie¨nt op de onderzoeksbank met de rug naar de onderzoeker toe gekeerd. Uit ervaring blijkt dat proctoscopie over het algemeen weinig belastend is voor de patie¨nt, tenzij er sprake is van pijn ten gevolge van lokale anale problematiek zoals pijnlijke hemorroı¨den of een fissura ani. Afhankelijk van zijn lengte wordt een proctoscoop ook wel rectoscoop of anoscoop genoemd.Wegwerpproctoscopen van 7 tot 13 centimeter zijn al verkrijgbaar voor minder dan 2 euro per stuk. De metalen proctoscopen zijn wat prettiger in het gebruik, maar zijn ook duurder; ze zijn te koop vanaf ongeveer 40 euro. Proctoscopen met geı¨ntegreerde lichtbron zijn nog een stuk duurder, maar ook het prettigste in het gebruik. Vijftien jaar geleden concludeerden enkele collega's in Huisarts en Wetenschap dat eigenlijk alleen de proctoscopen met ingebouwde verlichting voldoen.3...