Profesyonel basketbolcuların fair play yönelimleri: Senaryo temelli nitel bir analiz

Abstract

Bu araştırmada; profesyonel basketbolcuların fair playe uygun ve fair playe aykırı davranışlara dayalı ikilem öyküleri içeren senaryolar aracılığıyla fair play yönelimlerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Basketbol branşının, yakın temaslı yapısı dolayısıyla maç içerisinde adil ve adil olmayan davranışlarla sıkça karşılaşılabilir. Bu anlamda müsabaka anındaki kritik pozisyonlarda alınan kararlar, maçın gidişatını önemli ölçüde etkileyebilir. Araştırma, Türkiye Basketbol Ligi'nde mücadele eden 12 profesyonel basketbol oyuncusu katılımı ile nitel araştırma yöntemlerinden biri olan fenomenoloji deseni kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Veri toplama aşamasında, her bir sporcuya bireysel bilgi formu uygulanmıştır. Sporculara, araştırmacılar tarafından oluşturulan ve uzman görüşü alınarak hazırlanan; üçü fair playe uygun davranış ve üçü fair playe aykırı davranış içeren altı senaryo sunulmuştur. Sporculardan senaryoda verilen durumu “gördüklerinde, duyduklarında ve yaşadıklarında” ne hissedeceklerine dair oluşturulmuş yarı yapılandırılmış soruları yanıtlamaları istenmiştir. Veriler, tematik analiz tekniği kullanılarak tümdengelimsel olarak analiz edilmiştir. Verilerin analizinde tasarım konularına karar verilmesi, temaların belirlenmesi, kod geliştirme ve kodun doğrulanması ile kullanılması aşamaları sırasıyla uygulanmıştır. Sporcuların senaryolar doğrultusunda vermiş oldukları 99 cevabın "fair playe uygun davranış yönelimi" teması altında toplandığı, 117 cevabın ise "fair playe aykırı davranış yönelimi" teması altında toplandığı tespit edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre; fair ve fair playe aykırı davranışları içeren senaryolara verilen yanıtlar, sporcuların, böyle bir durumu gördüklerinde ve duyduklarında fair play anlayışına uygun davranış sergileme, ancak aynı durumu yaşadıklarında ise fair playe uygun olmayan davranış sergileme yöneliminde olduklarını göstermektedir.