Rak jajnika stanowi pierwszą przyczynę zgonów z powodu nowotworów narządu rodnego kobiet. Pomimo stosowania zabiegów cytoredukcyjnych i chemioterapii z użyciem pochodnych platyny i taksanów, odsetek przeżyć 5-letnich wśród chorych na zaawansowa ną postać tego nowotworu wynosi 10-30%. Spośród wszystkich przypadków raka jajnika, ok. 5-10% jest zwią-zanych z rodzinną lub dziedziczną postacią, za którą są odpowiedzialne w ok. 80-90% mutacje genów BRCA. Ryzyko zachorowania na raka jajnika u nosicielek mutacji genu BRCA1 wynosi ok. 16-60%. Tak wysokie ryzyko zachorowania wskazuje na potrzebę wykonywania testów genetycznych zarówno wśród chorych, jak i ich krewnych, aby można było zastosować u nich odpowiednią pro filaktykę zabezpieczającą przed zachorowaniem na nowotwory złośliwe. Obecnie wprowadza się strategię direct-to-consumer (DTC), mającą na celu wykorzystywanie testów molekularnych w codziennej praktyce klinicznej.Słowa kluczowe: rak jajnika, BRCA1, mutacje założycielskie, testy genetyczne.Współczesna Onkologia (2010) vol. 14; 2 (72-78) Status genu BRCA1 a zachorowanie na dziedziczną postać raka jajnika
WstępRak jajnika jest poważnym problemem w ginekologii onkologicznej i nadal stanowi wyzwanie dla medycyny. Według światowego rejestru GLOBOCAN, nowotwór ten zajmuje szóste miejsce pod względem częstości występowa-nia oraz jest siódmą przyczyną zgonów z powodu nowotworów złośliwych u kobiet, co stanowi odpowiednio 4% zachorowań na nowotwory i 4,2% zgonów [1]. W Polsce nowotwór ten jest piąty pod względem częstości wystę-powania oraz stanowi pierwszą przyczynę zgonów wśród chorób nowotworowych narządu rodnego u kobiet. W 2006 r. w naszym kraju zarejestrowano 3291 przypadków raka jajnika (5,3% ogólnej liczby zachorowań na nowotwory złośliwe u kobiet) i odnotowano 2390 zgonów (6% wszystkich przypadków śmierci z powodu tego nowotworu) [2].Zgodnie z danymi pochodzącymi z badań genetycznych, ok. 30% wszystkich nowotworów powstaje wskutek znanych, uwarunkowanych genetycznie predyspozycji [3]. Większość raków jajnika stanowią przypadki występu-jące sporadycznie. Tylko ok. 5-10% wszystkich raków jajnika wykazuje związek z dziedziczną lub rodzinną postacią tego nowotworu [4].W większości procesów powstawania nowotworów w komórkach somatycznych organizmu zachodzą mutacje somatyczne genów, prowadzące do wystąpienia guzów sporadycznych. Zmiany zachodzące w DNA guza prawdopodobnie są konsekwencją rzadkich mutacji spontanicznych pojawiają-cych się podczas replikacji i naprawy DNA oraz wpływu innych czynników uszkadzających DNA, głównie środowiskowych i promieniowania ultrafioletowego.
Rak jajnika w genetycznie uwarunkowanych zespołach chorób nowotworowychOkoło 90% nabłonkowych raków jajnika stanowią postacie sporadyczne, w przypadku których w rodzinie nie obserwuje się zachorowań na nowotwory ani też predyspozycji genetycznej dziedziczonej autosomalnie dominująco [5]. Pozostałe ok. 5-10% przypadków raka jajnika stanowią postacie rodzinne lub dziedziczne. Rodzinny rak jajnika charakteryzuje się agregacją wielu zachorowań na...