Psychosocial effects of the Covid-19 pandemic in Turkey and an investigation of rational emotional behavioral therapy within the framework of the ABC model

Abstract

Pandemiler, kişinin kendisine ve sevdiklerine yönelik sağlık tehditlerini de içeren birçok farklı psikososyal stres faktörü ile ilişkilidir. Pandemi sürecinde, insanların yaşamış oldukları duygusal sorunların ve enfeksiyonun yayılmasını önleyecek psikolojik faktörlerin belirlenmesi, hastalığın yayılmasını engelleyecek olan davranışların yerine getirilmesi, duygusal sıkıntıların uyumsuzlukların ve yıkıcı davranışların yönetilmesi açısından önemlidir. Bu araştırmada Türkiye'de yaşayan yetişkin bireyler üzerinde Covid-19 pandemisinin psikososyal etkilerinin incelenmesi ve akılcı duygusal davranışçı terapinin ABC modeli çerçevesinde analiz edilmesi amacıyla, nitel araştırma yöntemlerine dayalı olarak durum çalışması deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 18 yaş üzerindeki 245 yetişkin birey oluşturmuştur. Bulgular, katılımcıların %7.3'ünün sağlık güvencesinin bulunmadığını ve %23.7'si karantina süresince hiç egzersiz yapmadığını, %35.5'inin gelir kaybı yaşadığını, %72.7'sinin sosyal medya kullanma davranışlarının arttığını, %89.8'inin virüsün sıkı önlemler alınmasını gerektirecek kadar tehlikeli olduğuna inandığını göstermektedir. Salgın süreci ile birlikte katılımcıların hayatlarında biyolojik, sosyolojik, psikolojik, ekonomik pek çok farklı değişimler, zorlanmalar, öğrenmeler olmuştur. Katılımcıların Covid 19'a yönelik düşünceleri de birbirinden farklılık göstermektedir. Katılımcılardan çok azı (f=24) salgın süreciyle ilgili olarak akılcı düşüncelere sahiptir. Katılımcıların akılcı olmayan düşünceleri, talepkârlık (f=104), felaketleştirme (f=84), rahatsız olmaya katlanamama (f=66) ve diğerlerini ve kendini derecelendirme (f=36) olmak üzere dört kategoriye ayrılmıştır. Akılcı düşüncelere sahip katılımcıların duyguları daha sağlıklı ve davranışları daha işlevselken, akılcı olmayan düşüncelere sahip katılımcıların duyguları daha sağlıksız ve davranışları da daha işlevsizdir.