Puberte Dönemi Bireylerde Bağıl Yaş Faktörünün Beslenme Öz Yeterlilik Ve Fiziksel Aktivite Öz Yeterlilik Seviyelerine Etkisi

Abstract

Puberte dönemi çocukluktan ergenliğe geçiş aşaması olarak bilinmektedir. Bu dönemde birey çoklu faktörde gelişim göstermektedir. Gelişimle birlikte bireyler belirli değişimler yaşayabilir. Bireylerde beslenme ve fiziksel aktivite alışkanlıklarında meydana gelen belirgin farklılıklar ilgili değişimler arasındadır. Bağıl yaş faktörü de beslenme ve fiziksel aktivite düzeyinde biyolojik gelişim bağlamında önemli rol oynayabilir. Bu bağlamda mevcut araştırmada puberte dönemi bireylerde bağıl yaş faktörünün beslenme öz yeterlilik ve fiziksel aktivite öz yeterlilik düzeyleri üzerine etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada örneklem sayısı belirlenirken G*Power analizi kullanılmıştır. Bu programda %95 güven (1-α), %80 test gücü (1-β) ve d=0.25 etki büyüklüğü tek yönlü varyans (one-wayanova) analizine göre araştırmada bulunması gereken en düşük örneklem sayısı 180 olarak belirlenmiştir. Ancak araştırma sonrasında yapılacak power analizinde testin gücünü arttırmak ve doldurulan ölçeklerde eksik ve hata olma ihtimali göz önünde bulundurularak örneklem sayısı %5 arttırılarak 194 kişiye ulaşılmıştır. Araştırma grubunu Elazığ ilinde 2023-2024 eğitim öğretim yılında devlet okullarının ilköğretim seviyesinde (5., 6., 7. ve 8. sınıfta) öğrenim gören 97 kız, 97 erkek toplamda 194 öğrenci oluşturmuştur. Yapılan çalışmada puberte döneminde bulunan bireylerin beslenme alışkanlıklarının ve yeterliliklerinin belirlenebilmesi için Öztürk tarafından 2010 yılında uyarlanmış olan tek boyut, 15 madde ve 3’lü derecelendirmeden oluşan çocuk beslenme öz-yeterlilik ölçeği; fiziksel aktivite alışkanlıklarının ve yeterliliklerinin belirlenebilmesi için Güzel ve arkadaşları tarafından 2020 yılında uyarlanmış olan tek boyut, 9 madde ve 3’lü derecelendirmeden oluşan çocuk beslenme öz-yeterlilik ölçeği; kişisel bilgilerin belirlenmesi amacı ile 7 soru kullanılmıştır. Elde edilen verilerin tüm istatistiksel analizleri IBM Statistics (SPSS, version 22.0) paket programı ile yapılmıştır. Verilerin analizi aşamasında normallik varsayımının karşılanmasıyla birlikte cinsiyet değişkeni için bağımsız örneklem t-testi, bağıl yaş durumunun ölçekler üzerindeki etkisini incelemek için ise regresyon analizi kullanılmıştır. Elde edilen sonuçların anlamlılık düzeyi p