Заболевания полости рта, такие как пародонтоз, кариес зубов и рак полости рта, являются значительными проблемами здравоохранения, которые влияют не только на здоровье полости рта, но и на весь организм. Традиционные методы диагностики часто выявляют эти заболевания только на поздних стадиях, что ограничивает возможности лечения и его исход. Появление биомаркеров — биологических молекул, обнаруживаемых в биологических жидкостях, таких как слюна и жидкость десневой борозды (GCF), — открывает многообещающие возможности для ранней неинвазивной диагностики, прогнозирования и персонализированного лечения. В этом обзоре рассматривается роль биомаркеров в диагностике заболеваний полости рта с упором на их способность выявлять патологии на ранних стадиях. Биомаркеры слюны, такие как богатые пролином белки (PRP) и микроРНК (miRNA), уже проявили себя в выявлении риска кариеса и плоскоклеточного рака полости рта на ранней стадии (OSCC). Биомаркеры GCF, такие как соотношение RANKL/OPG и цитокины, позволяют врачам отслеживать прогрессирование заболеваний пародонта и настраивать планы лечения. Интеграция высокопроизводительных технологий и искусственного интеллекта в исследования биомаркеров еще больше повышает точность диагностики и персонализированный уход. Цель данного обзора состоит в анализе и детальном обсуждении использования современных биомаркеров заболеваний полости рта. Особое внимание уделяется биомаркерам слюны и жидкости десневой борозды (GCF), которые представляют собой перспективные инструменты для диагностики различных патологий, включая онкологические заболевания. Эти биомаркеры обладают высоким потенциалом для раннего выявления, мониторинга прогрессирования заболеваний и оценки эффективности терапевтических вмешательств.
Oral diseases such as periodontal disease, dental caries, and oral cancer are significant public health problems that affect not only oral health but also the entire body. Traditional diagnostic methods often detect these diseases only at late stages, which limits treatment options and outcomes. The advent of biomarkers, biological molecules found in biological fluids such as saliva and gingival crevicular fluid (GCF), offers promising opportunities for early non-invasive diagnosis, prognosis, and personalized treatment. This review examines the role of biomarkers in the diagnosis of oral diseases, focusing on their ability to detect pathologies at early stages. Salivary biomarkers such as proline-rich proteins (PRPs) and microRNAs (miRNAs) have already shown promise in identifying the risk of dental caries and early oral squamous cell carcinoma (OSCC). GCF biomarkers such as RANKL/OPG ratio and cytokines enable clinicians to monitor periodontal disease progression and customize treatment plans. The integration of high-throughput technologies and artificial intelligence in biomarker research further enhances diagnostic accuracy and personalized care. The aim of this review is to analyse and discuss in detail the use of modern biomarkers of oral diseases. Particular attention is paid to salivary and gingival crevicular fluid (GCF) biomarkers, which are promising tools for the diagnosis of various pathologies, including cancer. These biomarkers have high potential for early detection, monitoring of disease progression, and evaluation of the effectiveness of therapeutic interventions.
Пародонт ауруы, тіс кариесі және ауыз қуысының қатерлі ісігі сияқты ауыз қуысы аурулары ауыз қуысының денсаулығына ғана емес, бүкіл денеге әсер ететін маңызды денсаулық проблемалары болып табылады. Дәстүрлі диагностикалық әдістер көбінесе бұл ауруларды тек соңғы кезеңде анықтайды, бұл емдеу мүмкіндіктері мен нәтижесін шектейді. Биомакерлердің пайда болуы - сілекей және қызыл иектің кревикулярлық сұйықтығы (GCF) сияқты дене сұйықтықтарында кездесетін биологиялық молекулалар - ерте инвазивті емес диагностика, болжау және жеке емдеу үшін перспективалы мүмкіндіктер ұсынады. Бұл шолуда ауыз қуысының ауруларын диагностикалаудағы биомаркерлердің рөлі зерттеледі, олардың патологияны ерте кезеңде анықтау қабілетіне назар аударылады. Пролинге бай протеиндер (PRPs) және микроРНҚ (миРНҚ) сияқты сілекей биомаркерлері тіс кариесінің және ерте сатыдағы ауыз қуысының скамозды жасушалық карциномасының (OSCC) қаупін анықтайтыны көрсетілген. RANKL/OPG қатынасы және цитокиндер сияқты GCF биомаркерлері клиницистерге пародонт ауруларының дамуын бақылауға және емдеу жоспарларын сәйкестендіруге мүмкіндік береді. Жоғары өнімді технологиялар мен жасанды интеллектті биомаркерді зерттеуге біріктіру диагностикалық дәлдікті және жеке күтімді одан әрі жақсартады. Бұл шолудың мақсаты - ауыз қуысының аурулары үшін қазіргі биомаркерлердің қолданылуын егжей-тегжейлі талдау және талқылау. Әртүрлі патологияларды, соның ішінде қатерлі ісіктерді диагностикалаудың перспективалы құралдарын білдіретін сілекей мен қызыл иектің кревикулярлық сұйықтығының (GCF) биомаркерлеріне ерекше назар аударылады. Бұл биомаркерлер ерте анықтау, аурудың дамуын бақылау және терапевтік араласулардың тиімділігін бағалау үшін жоғары әлеуетке ие.
