W niektórych krajach zachodnioeuropejskich obserwujemy od kilku lat wzmożoną debatę dotyczącą związków, które zostały zawarte jedynie w oparciu o religijną ceremonię i zwane są małżeństwami wyłącznie religijnymi (religious-only marriages). Dla prawa państwowego tacy religijni małżonkowie są zazwyczaj wyłącznie konkubentami, co rodzi pewne ograniczenia w zakresie ich praw i obowiązków w porównaniu do osób pozostających w małżeństwach uznawanych przez prawo państwowe. W Polsce ta dyskusja nie jest prowadzona. Nie mamy również żadnych danych na temat tego, czy Polacy wchodzą w takie relacje. Podstawowym zamierzeniem niniejszego artykuł jest chociaż w niewielkim stopniu uzupełnienie tej luki i rozpoczęcie dyskusji. By je zrealizować zostały przeprowadzone eksploracyjne badania dostępnych online uzasadnień sądowych, w których znajdowała się wzmianka o tym, że para przebywała w małżeństwie wyłącznie religijnym. Wybrane uzasadnienia zostały poddane jakościowej analizie treści przy zastosowaniu oprogramowania MAXQDA, by zrekonstruować podejście do tego typu relacji ze strony sędziów oraz pozostałych uczestników postępowania. Dodatkowym celem artykułu było również zwrócenie uwagi na problemy prawne z jakimi mogą się borykać małżonkowie wyłącznie wyznaniowi i rozważenie potencjalnych rozwiązań w tym zakresie. Badania pokazały, że omawiane małżeństwa nie budziły konsternacji ani negatywnego nastawienia w analizowanych sprawach. Wręcz przeciwnie zarówno sędziowie, jak i uczestniczy postępowania nie kwestionowali, co do zasady, istotności, głębi i trwałości więzów rodzinnych, jakie tworzą małżeństwa wyłącznie religijne. Nie ma to jednak odzwierciedlenia w obecnym prawie, które różnicuje prawa i obowiązki osób w bliskich związkach w zależności od tego, czy doszło do małżeństwa cywilnego, niejednokrotnie nie zwracając uwagi na to jak wygląda ich faktyczna relacja.
