Sınıf Öğretmeni Adaylarının Üstün Yetenekli Birey ve Özel Eğitim Kavramlarına İlişkin Algıları

Abstract

Bu çalışmanın amacı sınıf öğretmeni adaylarının üstün yetenekli birey ve özel eğitime ilişkin algılarının metaforlar yoluyla incelenmesidir. Çalışma 2015-2016 eğitim-öğretim yılında Marmara bölgesinde bulunan bir devlet üniversitesinde yürütülmüştür. Katılımcılar sınıf eğitimi anabilim dalında öğrenim gören 3. ve 4. sınıf düzeyindeki 102 öğretmen adayıdır. Nitel araştırma yöntemi ve fenomonolojik model kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizi sonucunda öğretmen adaylarının üstün yetenekli birey kavramıyla ilgili toplam 86 tane anlamlı metafor oluşturduğu belirlenmiş ve bu metaforlar 8 kategori altında toplanmıştır. Belirlenen kategoriler "Uygun Eğitimle Faydalı Olacak Birey, Farklı ve Özel İlgi Gerektiren Birey, Keşfedilmesi Gereken Değer, Değerli Birey, Zeki Birey, Çok ve Çeşitli Bilgiye Sahip Birey, Performansı Akranlarından Yüksek Birey ve Rehberliğe İhtiyaç Duyan Birey" şeklindedir. Özel eğitim kavramı için ise 102 öğretmen adayı 82 tane anlamlı metafor oluşturmuş ve bu metaforlar 4 kategoride değerlendirilmiştir. Özel eğitim kavramına ilişkin oluşturulan kategoriler "Emek ve İlgi Gerektiren Zorlukta, Kişiye Özgü, Rehberlik Gerektiren ve Hayati" şeklindedir. Araştırmada öğretmen adaylarının üstün yetenekli birey özelliklerinin bir kısmına dair fikirlerinin olduğu ve bu bireylerin eğitim öğretim ihtiyaçlarının farkındalığına dair metaforlar oluşturdukları belirlenmiştir. Özel eğitim kavramına ilişkin metaforlarda ise öğretmen adaylarının özel eğitimin önemi, zorluğu ve nasıl olması gerektiğiyle ilgili görüş bildirdikleri belirlenmiştir. Ayrıca, adaylar özel eğitimin gerekliliğini vurgulamış, nitelikli özel eğitimin ancak profesyonel eğiticilerle olacağını düşündüklerini belirtmişlerdir.

Aday sınıf öğretmenlerinin üstün yetenekli öğrencilere yönelik algısı

“…Yapılan alan yazın taramasında araştırmaların okulöncesi (Erdoğan ve Güçyeter, 2017;Duran ve Dadıoğlu, 2017;Gözüm, 2020) ve hala hazırda öğretmenlik yapmakta olan öğretmelere (Akkanat, Kutlu Abu ve Gökdere, 2018;Bulut, 2018;Ekici, Sümer, Bozan ve Çete, 2018;Karsak ve Gider, 2019) yönelik farklı temalarda metafor çalışmaları yapıldığı görülmüştür. Yapılan en güncel araştırmanın Akgül (2021) tarafından ilköğretim düzeyini kapsayan araştırması olduğu tespit edilmiştir.…”

Özel Eği̇ti̇m Öğretmenleri̇ni̇n Özel Gereksi̇ni̇mli̇ Bi̇rey Ve Özel Eği̇ti̇m Kavramlarina Yöneli̇k Metafori̇k Algilari

“…Uçuş (2016)'un yaptığı araştırmada sınıf öğretmeni adaylarının "özel eğitim" kavramına yönelik metaforik algıları belirlenmeye çalışılmıştır. Belirlenen halı dokuma, ağaç, yağmur, fidan, çocuk yetiştirme, ağaç, sanat, güneş, su, bahçe, çiçek metaforlarının yapılan bu çalışmayla benzer oldukları görülmüştür Bulut (2018), öğretmen adaylarına yönelik yaptığı çalışmasında "özel eğitim" kavramını bir metaforla ifade etmelerini istemiştir. Araştırmada katılımcıların belirledikleri metaforlardan; bebek bakıcılığı, bahçe, yeni doğmuş bebek, resim Özel Eğitim Öğretmenlerinin Özel Gereksinimli Birey ve Özel Eğitime Yönelik… [1139] yapmak, tohum, gökkuşağının yapılan çalışmayla ortak olduğu görülmüştür.…”

“…Bu çalışmalardan birinde okul öncesi öğretmen adaylarının üstün yetenekli çocuklara ilişkin metaforik algıları incelenmiştir (Duran ve Dağlıoğlu, 2017). Başka bir çalışmada ise sınıf öğretmeni adaylarıyla yürütülmüştür ve bu çalışmada katılımcıların "üstün yetenekli birey ve özel eğitim" kavramlarına ilişkin metaforik algılarının belirlenmesi amaçlanmıştır (Bulut, 2018).…”

Sinifinda Özel Gereksi̇ni̇mli̇ Öğrenci̇ Bulunan Sinif Öğretmenleri̇ni̇n Sinif Yöneti̇mi̇ne Yöneli̇k Görüşleri̇ni̇n Değerlendi̇ri̇lmesi̇

“…Yapılan alan yazını taramasında sınıf öğretmenlerinin özel gereksinimli öğrencilere yönelik görüşlerini inceleyen çeşitli araştırmaların olduğu (Aydoğdu ve Kılıç, 2016;Bozkurt, Aydın, 2017;Bulut, 2018;Demir ve Kale, 2019;Işıtan ve Dayı, 2022;İzci, 2005;Mutlu Göçmen, Özyer ve Özsoy, 2017;Yazıcı ve Uzuner, 2021) tespit edilmiştir. Fakat sınıf öğretmenlerinin özel gereksinimli öğrencilere yönelik görüşlerini sınıf yönetimi açısından inceleyen araştırmaların olmadığı tespit edilmiştir.…”