Śladami Mistrzów. Miejsca fascynacji prekursorów polskiej geobotaniki

Abstract

Jubileusz 100-lecia Polskiego Towarzystwa Botanicznego jest wielkim świętem wszystkich botaników polskich – zarówno tych, którzy aktualnie działają na tym polu nauki, jak i tych, którzy przeszli w stan spoczynku. Warto przy tak znamienitej okazji wspomnieć również tych, którzy odeszli na zawsze, a pamięć o tym, co robili na niwie botaniki, jest stale żywa. Doskonałym uczczeniem tej pamięci jest przygotowana pieczołowicie monografia zatytułowana Śladami Mistrzów. Miejsca fascynacji prekursorów polskiej geobotaniki, pod redakcją dr. Artura Obidzińskiego ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ta obszerna publikacja ma na celu przedstawienie różnorodności rodzimej szaty roślinnej na tle historii prowadzonych kiedyś i obecnie badań terenowych, w interesujących z punktu widzenia botaniki regionach naszego kraju. Jednocześnie zwraca ona naszą uwagę na „korzenie prac geobotanicznych” – na ludzi i ich dzieła – przez pryzmat miejsc, które badali, wybierając je ze względu na ich przyrodniczą wyjątkowość. Monografia przybliża te interesujące miejsca, czyniąc opis tamtych czasów, wydarzeń i ludzi bardziej realnymi. Jest ona swoistym przewodnikiem po minionych krajobrazach Polski. Jej ideą jest przywołanie miejsc dostrzeżonych i opisanych najdawniej, które ze względu na swoje walory przyrodnicze przyciągały kolejne pokolenia badaczy i do dziś fascynują oraz inspirują naukowo. Historia uwzględnionych w opracowaniu obiektów przyrodniczych pozwala opowiedzieć o wielu okresach badań i o kolejnych pokoleniach botaników, zarówno polskiego, jak i obcego pochodzenia, działających na ziemiach polskich. Opracowanie obejmuje aż 100 rozdziałów, bogato ilustrowanych fotografiami i rycinami. Całość podzielono na 13 części, odpowiadających głównym regionom historyczno-geograficznym Polski. Poszczególne rozdziały zawierają opisy interesujących obiektów przyrodniczych, z uwzględnieniem historii wartościowych dla botaniki odkryć. Monografia ta przedstawia historię i teraźniejszość badań cennych obiektów przyrodniczych, ale zawiera również wiele szczegółowych informacji o samych obiektach oraz problematyce ich ochrony. W przygotowanie tego opracowania zaangażowało się ponad 130 osób z niemal wszystkich ośrodków naukowych naszego kraju, a jej treść opiniowało 20 recenzentów, specjalistów z zakresu geobotaniki, biologii i ekologii roślin oraz historii botaniki, znawców problematyki poszczególnych regionów przyrodniczych Polski. Dzieło jest napisane stylem naukowym, ale zrozumiałym także dla czytelnika nie będącego profesjonalnym botanikiem, adresowane jest bowiem nie tylko do specjalistów z dziedziny botaniki, ale i do szerokiego grona odbiorców, w tym również pasjonatów nauki o roślinach.12 Dla mnie jako nestorki badań botanicznych opracowanie to stanowi swojego rodzaju refleksję nad przemijaniem oraz nad wartościami ponadczasowymi. Jest wspomnieniem wielu osób, od których czerpałam inspirację do badań oraz tych, z którymi mogłam dzielić się zainteresowaniami zawodowymi. Dotyczy ludzi, kiedyś zafascynowanych opisanymi tu miejscami i chociaż nie ma ich już wśród nas, to ich dzieła nadal są źródłem wielu cennych informacji naukowych. To właśnie ich zaangażowanie i fascynacja problemami botanicznymi stanowią wartości ponadczasowe. Mam nadzieję, że pomimo zmian profilu i sposobu prowadzenia badań naukowych, to ich wspaniałe dziedzictwo nie popadnie w zapomnienie, a przedstawione w monografii obiekty i ludzie będą inspirować kolejne młode pokolenia botaników.