StreszczeniePo ponad 40 latach leczenia serca jednokomorowego sposobem Fontana istnieje obecnie duża grupa pacjentów narażonych na dotychczas mało poznane powikłania, do których należy zespół utraty białek z przewodu pokarmowego. W artykule omówiono współczesne teorie dotyczące etiologii i patomechanizmów rozwoju, przedstawiono obraz kliniczny, a także zaprezentowano dostępne metody diagnostyczne i lecznicze zespołu.Słowa kluczowe: serce jednokomorowe, operacja Fontana, zespół utraty białek Cardiologica 2016; 11, 3: 238-244 Wstęp W związku z rozwojem kardiochirurgii i kardiologii dziecię-cej zwiększa się liczba pacjentów z pojedynczą komorą serca po operacji Fontana. Po ponad 40 latach leczenia sposobem Fontana istnieje obecnie duża grupa pacjentów, młodzieży i dorosłych, narażonych na nowe i mało dotychczas poznane powikłania. Stanowi to niezwykle trudne wyzwanie nie tylko dla kardiologów, ale również dla lekarzy innych specjalności.
FoliaOperacja Fontana jest ostatnim etapem leczenia chirurgicznego chorych z sercem jednokomorowym [1]. Jedyna istniejąca komora serca u tych pacjentów pompuje krew do krążenia systemowego. Przepływ krwi przez płuca odbywa się w sposób bierny, pod ciśnieniem żylnym. Podstawowym celem operacji Fontana jest rozdzielenie dwóch układów krążenia i poprawa utlenowania organizmu. W związku z brakiem komory pompującej krew do krążenia płucnego, znacznie wzrasta ciśnienie w systemowym układzie żylnym. Operacja Fontana nie przywraca prawidłowych warunków hemodynamicznych w układzie krążenia, ale umożliwia ludziom z pojedynczą komorą przeżycie i w miarę normalne funkcjonowanie. Pacjenci po operacji Fontana narażeni są jednak na szereg powikłań, takich jak: niewydolność krąże-nia, ograniczenie wydolności wysiłkowej, zaburzenia rytmu serca, zatory i zakrzepy, opóźnienie rozwoju fizycznego, niewydolność wątroby, zespół utraty białek (PLE, protein loosing enteropathy) i plastyczne zapalenie oskrzeli (BP, bronchitis plastica) [2][3][4].Zespół utraty białek z przewodu pokarmowego jest jednym z najcięższych i najbardziej intrygujących powikłań wrodzonych wad serca. Pojawia się zwykle nagle i nieoczekiwanie (od kilku tygodni do kilku lat po operacji Fontana, średnio po 3,5 roku) i charakteryzuje się masywną utratą białek do przewodu pokarmowego, zazwyczaj przy prawidłowym funkcjonowaniu innych narządów [5].
Patomechanizm zespołu utraty białkaUtrata białek jest spowodowana z jednej strony uszkodzeniem błony śluzowej przewodu pokarmowego i wzrostem jej przepuszczalności dla białek osocza, z drugiej strony upośledzonym wchłanianiem z przewodu pokarmowego białek dostarczanych z pokarmem. Białka przedostające