The kinetics of manganese adsorption onto natural zeolite (clinoptilolite) was studied in terms of initial metal ion concentration and adsorbent mass. In order to select the main rate-determining step in the overall uptake mechanism, a series of experiments was performed under batch conditions from single ion solutions. Data obtained from the kinetic experiments are interpreted in terms of pseudo-second order kinetic model, Weber and Morris model and model proposed by Furusawa and Smith.The adsorption kinetics is reasonably fast. It means that in the first 20 min approximately 75% of Mn 2+ is adsorbed from solutions. From the kinetic data, it can be concluded that adsorption of manganese ions from solution by natural zeolite is more efficient at higher adsorbent mass and at lower manganese concentration in solution. The amount of Mn adsorbed on zeolite increases at higher manganese concentration in solution.From the kinetic models, it can be concluded that intraparticular diffusion is more likely to be the rate determining step, but at higher concentrations of Mn ions in solution, film diffusion may take a part in a rate determining step.Key words: manganese ions; adsorption; zeolite; kinetic
ИСПИТУВАЊЕ НА КИНЕТИКАТА НА ОТСТРАНУВАЊЕTO НА МАНГАН ОД ВОДНИ РАСТВОРИ СО АТСОРПЦИЈА НА ПРИРОДЕН ЗЕОЛИТКинетиката на атсорпцијата на манган со природен зеолит (клиноптилолит) е испитувана во зависност од почетната концентрација на јони на манган во растворот и масата на атсорбентот. Со цел да се определи најбавниот чекор на реакцијата, преку кој би се определила вкупната брзина на реакцијата, изведени се серија експерименти во еднокомпонентни раствори. Добиените податоци се интерпретирани со: псевдо кинетичкиот модел од втор ред, моделот на Weber и Morris и моделот предложен од Furusawa и Smith.Резултатите покажуваат дека атсорпцијата се одвива релативно брзо. Тоа значи дека во првите 20 min околу 75% од јоните на манган во растворот се атсорбирани на клиноптилолитот. Од податоците од испитувањето на кинетиката може да се заклучи дека атсорпцијата на манга-новите јони е поефикасна при поголема маса на атсорбент и при пониска концентрација на манган во растворот. Количината на атсорбиран манган врз зеолитот се зголемува со порастот на концен-трацијата на јоните на манган во растворот.Од моделирањето на кинетиката може да се заклучи дека поверојатно е чекорот со кој се определува брзината на атсорпцијата да биде дифузијата во внатрешноста на честичката, но при повисоки концентрации на јони на манган во растворот за определување на чекорот може да се земе во предвид и филм-дифузијата.Клучни зборови: јони на манган; атсорпција; зеолит; кинетика Dedicated to Academician Gligor Jovanovski on the occasion of his 70 th birthday.A. Zendelska, M. Golomeova, K. Blažev, B. Boev, B. Krstev, B. Golomeov, A. Krstev Maced.