It is crucial to keep the eastern shore of Khuvsgul Lake, which is differentiated from other parts by its unique characteristics. For this case, it is necessary to study permafrost, which plays a certain role in the component of the uniqueness, of this region. Numerous studies have proven that the current climate change has caused accelerating permafrost loss. Therefore, we initiated a study to understand the permafrost condition on the eastern shore of Khuvsgul Lake. The preliminary findings of the study were presented. Nine locations, which were on the same line but had various natural characteristics, were selected for the study. FDD (freezing degree days) and TDD (thawing degree days) values of the sites as well as changes in the mean annual temperature were analyzed in the study. Between the study sites, the mean annual ground surface temperature ranged from -1.67°C to 1.04°C. For the FDD and TDD values of the studied area, site A-10, which was situated on a south-facing slope, had the higher temperature variations, ranging from -1573.2°C to 1953.1°C, while the study sites in the forest had the lower temperature variations, ranging from -881.3°C to 646.1°C. Also, the differences between the FDD and TDD values were highest and 379.9°C at A-10, whereas, it was lowest and -609.2°C at the valley site A-35, where shrubs were predominated. The temperature variations between winter and summer at the study sites were relatively lower and 17°C in the forested area, whereas relatively higher and 25.5°C in the non-forested area.
Хөвсгөл нуурын зүүн эргийн гадаргын температурын анализ
ХУРААНГУЙ
Хөвсгөл нуурын зүүн эрэг нь өөрийн гэсэн өвөрмөц байгалийн тогтцоороо бусад үзэсгэлэнт газруудаас ялгарсаар ирсэн ба үүнийг зүй зохистой байгалийн унаган төрхөөр нь хадгалж үлдээх нь маш чухал юм. Үүний тулд тэрхүү байгалийн үзэсгэлэнт төрхийг бүрэлдүүлэхэд тодорхой хэмжээний үүрэгтэй оролцдог цэвдгийг тухайн бүс нутагт илүү нарийн судлан шинжлэх шаардлагатай. Сүүлийн жилүүдэд эрчимтэй явагдаж байгаа уур амьсгалын өөрчлөлтийн нөлөөгөөр цэвдгийн алдрал улам ихсэж байгаа нь олон төрлийн судалгаагаар батлагдсаар байна. Иймд бид Хөвсгөл нуурын зүүн эргийн цэвдгийг илүү нарийн судлахаар уг судалгааны ажлыг эхлүүлсэн. Энэхүү өгүүлэлд бидний эхлүүлээд байгаа судалгааны ажлын анхан шатны үр дүнг оруулаад байна. Судалгаанд ашиглахаар 9 ширхэг газрын гадаргын хувьд өөр хоорондоо ялгаатай нэг шугамд байрлах цэгүүдийг сонгож авсан. Тухайн цэгүүдийн жилийн дундаж температур болон FDD болон ТDD утгуудын өөрчлөлтийг судалгаанд оруулсан. Гадаргын жилийн дундаж температур нь -1.67°С-ээс 1.04°С-ийн хооронд судалгааны цэгүүд дээр хэлбэлзэж байна. Харин судалгааны цэгүүдийн FDD болон TDD утгуудын хувьд уулын өвөр энгэрт байрлах А-10 цэгт халалт, хөрөлт хамгийн их буюу -1573.2°С-ээс 1953.1°С-ийн хооронд байгаа бол модтой ар хажууд байрлах цэгүүдэд хамгийн бага буюу -881.3°С-ээс 646.1°С-ийн хооронд байна. Мөн FDD болон ТDD утгуудын зөрүү нь хамгийн их нь өвөр энгэрийн А-10 цэгт 379.9°С байсан бол хамгийн бага нь уулсын хөндийд сөөглөг ургамал голдуу ургасан газарт байрлах А-35 цэгт -609.2°С байгаагаар тус тус тогтоогдсон. Судалгааны талбайн газрын гадарга дээрх нь өвөл, зуны улирлын температурын агуураг ойтой ар хажууд маш бага буюу дунджаар 17°С байгаа бол ойгүй газарт 25.5°С тус тус байна.
Түлхүүр үгс: Цэвдэг, ЖДГТ (жилийн дундаж гадрагын температур), ХДХТН (хоногийн дундаж хасах температурын нийлбэр), ХДНТН (хоногийн дундаж нэмэх температурын нийлбэр)