StreszczenieIstotna część chorych wymagających operacyjnego leczenia ortopedycznego przewlekle przyjmuje leki przeciwzakrzepowe ze wskazań kardiologicznych. Do leków przeciwzakrzepowych należą antagoniści witaminy K (warfaryna i acenokumarol), bezpośredni inhibitor trombiny (dabigatran) oraz bezpośrednie inhibitory czynnika Xa (riwaroksaban i apiksaban). W pracy przedstawiono niezbędne informacje dotyczące stosowania tych leków w okresie okołooperacyj-nym oparte na obowiązujących wytycznych i stanowiskach Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego.Słowa kluczowe: operacja niekardiochirurgiczna, leczenie przeciwzakrzepowe, doustne leki przeciwzakrzepowe, terapia pomostowa (Folia Cardiologica 2015; 10, 6: 423-427)
WstępZabiegi operacyjne w ortopedii często dotyczą chorych w podeszłym wieku dodatkowo obciążonych wieloma współistniejącymi schorzeniami. U pacjentów poddawanych zabiegom ortopedycznym choroby serca mogą być przyczyną powikłań w trakcie operacji lub w okresie pooperacyjnym. Ryzyko wystąpienia sercowo-naczyniowych powikłań okołooperacyjnych zależy od obecności schorzeń układu krążenia, rodzaju operacji oraz okoliczności jej wykonywania (planowa lub nagła) [1]. Każda operacja wywołuje reakcję stresową, która jest inicjowana przez uszkodzenie tkanek, a następnie przekazywana przez czynniki neuroendokrynne. Zabieg chirurgiczny wpływa również na zmianę równowagi w układzie hemostazy, czego efektem jest nadmierna krzepliwość (wzrost stężenia fibrynogenu i innych czynników krzepnięcia, zwiększenie liczby płytek krwi oraz ich aktywacja, zahamowanie procesów fibrynolizy). Zakres powyższych zmian jest proporcjonalny do rozległości zabiegu oraz czasu jego trwania. Najważniejsze w ocenie kardiologicznej przed zabiegiem ortopedycznym są czynniki specyficzne dla danego pacjenta, ale podczas kompleksowej oceny chorego nie można także pominąć rodzaju operacji [1].Ze względu na niebezpieczeństwo wystąpienia powikłań kardiologicznych można wyróżnić zabiegi chirurgiczne niskiego, umiarkowanego i wysokiego ryzyka wystąpienia incydentu sercowego (zgon z przyczyn sercowo-naczyniowych lub zawał serca) w ciągu 30 dni od operacji [2]. Małe zabiegi ortopedyczne (do takich eksperci zaliczają operacje kolana) są związane z niską częstością występowania (< 1%) incydentów sercowych. Duże zabiegi ortopedyczne (w obrębie biodra i bliższego odcinka kości udowej) oraz neurochirurgiczno-ortopedyczne (w obrębie kręgosłupa) wiążą