Stress and psychosomatic symptoms of primary school students

Abstract

Sažetak: Roditelji, škola i nastavnici predstavljaju za učenike izvore stresa, a individualne razlike učenika ogledaju se i u vezi s percepcijom stresa zbog pomenutih izvora. Stres može značajno doprineti pojavi psihosomatskih simptoma. Cilj ovog istraživanja jeste utvrđivanje relacije između percepcije stresa zbog škole i nastavnika, anksioznosti kao osobine ličnosti, te učestalosti psiholoških simptoma i ometanja tim simptomima. Uzorak obuhvata 420 učenika viših razreda osnovne škole (46,9 % učenica) čiji su podaci prikupljeni tehnikom papir-olovka. U istraživanju su korišteni sledeći instrumenti: Ljestvica intenziteta školskog stresa za učenike, Spilbergerov upitnik za samoprocjenu anksioznosti kao osobine ličnosti − STAI, kao i Upitnik psihosomatskih simptoma za djecu i adolescente. Rezultati istraživanja ukazuju da su supskale percepcije stresa u statistički značajnoj korelaciji sa anksiznošću kao osobinom ličnosti (korelacije se kreću od r=.26 do r=.29), kao i sa učestalošću psihosomatskih simptoma i ometanjem tim simptomima (korelacije se kreću od r=.17 do r=.21). Najviše korelacije su ostvarene između anksioznosti kao osobine ličnosti i frekvencije psihosomatskih simptoma (r=.43), te anksioznosti i ometanja uzrokovanih psihosomatskim simptomima (r=.31). Anksioznost je pretpostavljena kao medijaciona varijabla između percepcije stresa i frekvencije psihosomatskih simptoma, što rezultati i potvrđuju (za supskalu stres zbog nastavnika: indirektni efekat-R 2 =.190, b=.513, SE=.127, p<.01; za supskalu stres u vezi sa školom: indirektni efekat-R 2 =.189, b=.607, SE=.128, p<.001). Istraživanjem je identifikovana relacija između percepcije stresa, anksioznosti i psihosomatskih simptoma, što ukazuje na potrebu za edukacijom učenika o efikasnim strategijama suočavanja sa stresom u kontekstu škole.