Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Kapsamında Gezegensel Sağlık Alanında Yapılan Çalışmaların Bibliyometrik Haritalaması

Abstract

Bu çalışmanın amacı Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA) kapsamında gezegensel sağlık konusunda yapılan çalışmaların yapısını bibliyometrik haritalama tekniğiyle incelemektir. Bu amaçla Web of Science (WoS) veri tabanında zaman kısıtlaması olmadan bir tarama yapılmıştır. Tarama "planetary health" ve "health*" anahtar kelimeleri kullanılarak "topic" seçeneğiyle yapılmıştır ve 1726 veriye erişilmiştir. Erişilen veriler belirlen hariç tutma ve dahil etme kriterlerine göre filtrelenmiş ve 546 yayın çalışma kapsamına alınmıştır. Veriler, VOSviewer programı ve R-Stüdyo programı Bibliometrix paketi kullanılarak analiz edilmiştir. Analiz sonucunda sürdürülebilir kalkınma amaçları kapsamında gezegensel sağlık konusunun yayın ve atıf eğilimlerinde düzenli artış olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca yayın eğilimi açısından en etkili yılın 127 yayınla 2023 yılı olduğu belirlenmiştir. Her iki programla yapılan analizde de anahtar kelimelerin yoğun olarak gezegensel sağlık kümesi etrafında toplandığı saptanmıştır. Anahtar kelimelerin tematik haritası incelendiğinde “iklim değişikliği”, “gezegensel sağlık” ve “eğitim” anahtar kelimelerinin temel temalarda yer aldığı görülmüştür. Ayrıca bu alanda en fazla atıf alan ülkenin Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve en fazla atıf alan derginin Lancet Planetary Health olduğu tespit edilmiştir. Çalışma sonuçlarının bibliyometrik verilerle gezegensel sağlık alanının bilim haritasını ortaya koyma açısından önemli olduğu düşünülmektedir. Gezegensel sağlık alanında çalışmak isteyen araştırmacıların çalışmalarında hem temel temalarda hem de motor temalar da yer alan “gıda politikaları” ve “sürdürülebilir beslenme” konularına ağırlık vermeleri önerilmektedir.