Tarihi Çevrelerde Doğal Taş Kullanımı; Trabzon “Ortamahalle” Örneği

Abstract

Tarihi çevreler geçmişte yaşanan sosyal, kültürel yaşamın izlerini günümüze taşıması ve insan-doğa-yapı arasında kurulan doğrudan ilişkiler nedeniyle önemli bir arşiv niteliğindedir. Kentleşmeyle birlikte bazı tarihi çevrelere yapılan müdahaleler artmış restorasyon ve koruma işlemleri ile kullanıma açılmıştırlar. Tarihi dokuları oluşturan yapısal ve bitkisel bileşenler insanların belleğinde izlenimler oluşturmakta kent kimliği ve okunabilirlik algısında etkili olmaktadır. Bu dokuların yapısal elemanlarının büyük bölümü doğal taş kullanımıyla inşa edilmektedir. Tarihi sokaklar ise doğal taşın en güzel kullanım yerlerinden biridir. Bu bağlamda çalışma alanı Trabzon ilinin en eski tarihi mahallerinden olan Ortamahalle tarihi sokağı seçilmiştir. Bu çalışmanın amacı, tarihi bir sokak olan Trabzon Ortamahalle'de eski dönemlere ait yapılaşmada kullanılan doğal taş elemanların peyzaj değerini ortaya koymak ve kentsel alanların sürdürülebilirliğine katkılarını vurgulamaktır. Çalışmada estetik, özgün, işlevsel, hatırlanabilir, etkileyici, uyumlu, doğal, sürekli, algılanabilir, bütünlük etkisi parametreleri arasındaki önem düzeyini belirleyebilmek için faktör analizi, parametrelerin istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığını belirlemek için 'One-Sample T' testi uygulanmış, 'One-Sample T' testi ve parametrelerin kendi aralarındaki ilişkiyi görebilmek için de korelasyon analizi yapılmıştır. Sonuç olarak doğal taşın kullanım amaç ve alanları ile peyzaj değeri arasında P˂0,01 değerine göre anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Çalışma sonucunda elde edilen bulgular doğrultusunda gelecekte yapılacak olan tasarım, uygulama ve çalışmalara dair önerilerde bulunulmuştur.

Kentsel Kimlik Bileşenleri Bağlamında Ortamahalle (Akçaabat-Trabzon) Tarihi Dokusunun İncelenmesi

“…Kentlerin kimlikleri, yaşayanların yaşamlarından ve bu yaşama ev sahipliği yapan binaların, mimari dokunun ve dış mekân kurgusunun birleşiminden büyük ölçüde oluşur. Dolayısıyla, kentlerin kültürel kimliklerini oluşturan unsurlar arasında mimari öğeler önemli bir yere sahiptir (Aytaç, 2013) Mahallenin özelliklerinden biri de yüzyıllık konakların birbirlerinin manzarasını kesmemesi ve evlerin bahçelerine sırtını dönmesidir (Kahveci & Bekar, 2021). Yapı malzemeleri olarak taş, ahşap ve kiremit kullanılmıştır.…”