Tarihi Mudurnu Kentinin Bellek Mekanları Olarak Kültürel Miras Değerleri

Abstract

Kentlerin tarihinde toplumların sahip olduğu belleğin sürekliliğinin sağlanmasında etkin değerler bulunmaktadır. Bu değerler toplumun barınma, ticaret, ibadet, üretim ve tüketim faaliyetlerinin gerçekleştiği somut mekanları ve somut olmayan temsili mekanları kapsamaktadır. Toplumun hafızasında geçmiş ile gelecek arasında köprü niteliğindeki bellek mekanlarının varlığının toplum deneyimiyle yaşatılarak devamının sağlanmasına yönelik koruma çalışmaları bulunmaktadır. Özellikle UNESCO, ICOMOS gibi uluslararası kuruluşlar kültürel miras varlıklarının bellek değerlerinin sürdürülmesinde tarihi kent kimliğine uygun bütünleşik koruma sağlanmasına yönelik faaliyetler göstermektedir. Kültürel miras varlıklarının sahip olduğu özgün değerlerin içinde kent belleğindeki yeri kente dair birçok bilgi sunmaktadır. Kültürel miras varlıkları olarak tarihi yapılar yapıldıkları dönemden geleceğe bellek mekanı olarak kullanım değerlerindeki değişimlerle kolektif belleğinde değişken yapısını göstermektedir. Somut olmayan kültürel miras varlığı olan sözlü aktarımlar, gelenekler, anmalar, temsiller, el sanatlarının üretimi ve süreci, folklorik değerler geçmiş birikimin aktarılması odaklı bellek sürekliliğini sağlamaktadır. 
 Bu araştırmada sahip olduğu kültürel miras değerleri ile 2015 yılında UNESCO dünya mirası geçici listesine kabul gören Bolu İli'ne bağlı Mudurnu İlçesi’nin bellek mekanları incelenmektedir. Kent tarihi açısından birçok uygarlığın izlerinin sürüldüğü Mudurnu’nun gelişiminde Osmanlı döneminin etkisi günümüzde de görülmektedir. Kent İpek Yolu güzergahında olup, topoğrafyaya ve iklim koşullarına uyumlu geleneksel bir yerleşime sahiptir. Bellek mekanı olarak toplumun yaşama biçimini, geleneklerini, göreneklerini, sosyal ve ekonomik durumunu ortaya koyan geleneksel yerleşimin öğeleri cami, hamam, arasta, türbeler ve evlerin büyük bir bölümü kentsel sit kararları dâhilinde koruma altındadır. Kentin coğrafi konumu, yoğun olmayan nüfusu ve fiziksel gelişimine bağlı olarak yerleşimin tarihi özgün dokusu muhafaza edilmiştir. Bu durum kent belleğini oluşturan kültürel miras değerindeki somut ve somut olmayan varlıklarının günümüze dek gelmesini sağlamıştır. Çalışma kapsamında bellek mekanı olarak kentte Osmanlı dönemine ait günümüzde varlığını devam ettiren Yıldırım Beyazıd Camii ve Hamamı, Kanuni Sultan Süleyman Camii, tarihi Arasta, Saat Kulesi, yeniden kullanılan konaklar, türbeler ve çeşmeler ele alınmıştır. Ayrıca kentin UNESCO dünya miras geçici listesine kayıt olmasında etkin olan somut olmayan kültürel miras değeri ahilik geleneği de toplum kimliğinde aidiyet duygusu, ticaret felsefesi, zanaat üretimdeki rolüyle bir bellek mekanı olarak gösterilmiştir. Bu geleneğin aktarılmasına yönelik uygulamalara değinilmiştir.