Temizliğin Sosyal Tarihi Üzerine

Abstract

Yaşanan dönemin sosyal imkânları ve teknolojisine bağlı gelişen temizlik faaliyetleri insanlığı, Antik çağlardan bu yana, kirlilikle ve salgınlarla baş etme yanında, sağlıklı bir çevrede yaşama nedeniyle meşgul etmektedir. İnsanlar günlük yaşamlarında, temiz bir barınma ve temiz gıda ihtiyacı kadar, sağlık problemleri yaşamamak ve estetik bir görüntü elde etmek için temizliğe ihtiyaç duymaktadır. Temizlik bilinci, insanî yanın gelişmesinin bir göstergesi olduğu kadar, toplumsal medeniyet düzeyinin de göstergesidir. Sosyal tarih ise tarihte yaşanmış olan olayların topluma ve sosyal hayata etkilerini araştıran bir disiplindir. Sosyal tarih, toplumu ve olayları sosyoloji biliminin yardımıyla inceler. Bu çalışmada, temizlik anlayışının dönem ihtiyaçları ve sosyal yapıya bağlı olarak değişimi göz önüne alınarak incelendiğinden, temizlik olgusu sosyal tarih kapsamında ele alınmıştır. Bu bağlamda, temizlik ile ilgili üç farklı sosyal tarihsel dönem belirlenmiştir. Bu dönemler, sanayileşme ile belirginleşen Modern öncesi, Modern ve Modern sonrası dönemdir. Temizlik olgusundaki değişimler bu dönemlerin sosyal değişimleri itibariyle ele alınmıştır. Başlangıç döneminde dinsel ve bireysel amaçlarla yapılan temizlik, sonraki dönemlerde artan toplumsal ihtiyaçlarla bir temizlik endüstrisi haline gelmiştir. Son yıllarda ileri teknolojilere bağlı olarak hızla gelişen temizlik hizmetleri özellikle, salgın, afet ve savaş sonrası dönemlerde ortaya çıkan sosyal yapıya göre şekillenmiştir.