Teriparatid [paratiroid hormon (1-34)] ve diş hekimliği

Abstract

ÖZETTeriparatid kemik kalitesini ve kemik yoğunluğunu arttırmak amacıyla paratiroid hormunundan elde edilen yeni bir ajandır. Paratiroid hormon, kalsiyum ve fosfat metabolizmasını düzenleyererek kemik yapımından sorumlu tutulmaktadır. Teriparatidin osteoporoz hastalarında antirezorptif ajanlara alternatif bir tedavi olması güncel bir konudur. Kemik mineral dansitesinin düşük veya kemik kitlesinin kalitesiz olduğu durumlarda kemik yıkımını engelleyen bu ajanın diğer antirezorptif ajanlardan farklı olarak kemik üzerindeki anabolik etkisi belirtilmiştir. Teriparatidin mekanizmasında, osteoklastlar uyarılarak kemik yıkımının başlatıldığı, diğer bir taraftan ise osteoblastların uyarıldığı belirtilmiştir. Teriparatidin bu özelliği bazı araştırmacıları bu ajanı osteoporoz dışındaki bifosfonat ile ilişkili osteonekroz vakalarında ve periodontal kemik defektlerinde kullanmaya yöneltmiştir. Yapılan araş-tırmalarda teriparatidin klinik olarak ciddi bir yan etkisinin rapor edilmemesine rağmen kemik üzerindeki anabolik etkisinden dolayı osteosarkom riski vurgulanmıştır. Buna karşın, yapılan klinik araştırmalarda böyle bir durum bildirilmemiştir. Literatürde, yeni bir ajan olan teriparatid ile ilgili az sayıda vaka mevcuttur. Bu ilacın uzun dönem etkilerini belirleyebilmek için bu konuda daha çok prospektif randomize çalışmalara ihtiyaç vardır. Dolaşımdaki serum kalsiyum düzeylerindeki herhangi bir azalma reseptörler aracılığıyla paratiroid bezini uyarır ve PTH salınımını artırır. PTH osteoklastik aktiviteyi uyarır, renal tubüllerde kalsiyum geri emilimini artırır, bu durum aynı zamanda renal fosfat kaybına da neden olur.4 Dolaylı yoldan ise 1-alfa-hidroksilaz enziminin uyarılmasıyla 1.25 dihidroksi vitamin D artışını sağlayıp bağırsakta kalsiyum ve fosfat emilimini arttırır. 5Tüm bu etkiler PTH'nin kalsiyum metabolizmasının dü-zenlenmesinden sorumlu olduğunu kanıtlar niteliktedir.Teriparatidin genel metabolizmasının ve atılımının tamamen açıklanamamasına karşın, PTH'nin periferal metabolizması karaciğerde spesifik olmayan enzimatik mekanizma ile gerçekleştiği ve bunu takiben atılımı ise böbrekler aracılığıyla gerçekleştiği düşünülmektedir. Teriparatid subkutan enjeksiyon ile daha yaygın absorbe edilir ve biyoyararlanım yaklaşık %95'tir.3 Enjeksiyondan sonra serumdaki en yüksek konsantrasyon değe-rine otuzuncu dakikalarda ulaşır. 6Teriparatidin yarılanma ömrü yaklaşık 1 saat olup yaklaşık 3 saat sonra konsantrasyonunda önemli azalmalar olur.7 Teriparatid uygulandıktan sonra serum kalsiyum seviyesi ise yaklaşık 2 saat sonra artmaya başlar, altıncı saatten sonra seviye azalır, en düşük seviyeler ise 16-24. saatlerdedir.