ÖZETKarbondioksit kısmi basıncının solunum sırasında havayolundan ölçülmesine kapnografi denir. İnvaziv olmama avantajına sahip bu yöntemle hastanın metabolik durumu, perfüzyonu ve en önemlisi ventilasyonu hakkında anlık bilgi elde edilebilir. Güncel rehberlerde endotrakeal entübasyonun doğrulanmasında rutin olarak kullanılması önerilen kapnografinin acil serviste daha birçok potansiyel kullanım alanı bulunmaktadır. Bu derlemede, kapnografinin acil servis kullanım alanlarının tartışılması amaçlanmıştır.
GirişKarbondioksit (CO 2 ) kısmi basıncının solunum sırasında havayolundan ölçülmesine kapnografi denir. [1] İnvaziv olmama avantajına sahip bu yöntemle hastanın metabolik durumu, perfüzyonu ve en önemlisi ventilasyonu hakkında anlık bilgi elde edilebilir. Anestezide hasta takibinde 20 yıldır rutin olarak kullanılan kapnografinin, [2] acil pratiğinde kullanımı ancak teknolojik gelişmelerin kızılötesi spektrofotometrik yön-temlerle CO 2 analizi yapılmasına olanak sağlamasıyla başla-mıştır. Çünkü bu yöntemle acil servis kullanımına uygun elde taşınabilir ve düşük maliyetli cihazlar üretilmesi mümkün olmuştur (Şekil 1). Acil serviste kapnografi kullanımı koroner perfüzyon basıncının bir göstergesi olarak Kardiyo Pulmoner Resüsitasyon (KPR) çalışmaları ile başlamış, [3] ancak ismini daha çok endotrakeal entübasyonun doğrulanmasıyla duyurmuştur. [4] Fakat son yıllarda acil serviste girişimsel sedasyon analjezi [5] başta olmak üzere, KPR etkinliğinin değer-lendirilmesi, [6] bilinci kapalı hastada ventilasyon takibi, [7] solunum hastalıklarının değerlendirilmesi [8] gibi birçok alanda kullanımı gündeme gelmiştir.Bu derlemenin amacı acil serviste kapnografi kullanım alanlarının detaylı bir şekilde tartışılmasıdır. Ancak bunun ön-cesinde, acil tıp için yeni olan bu konuda, altta yatan temel kavramların bilinmesine ihtiyaç vardır. Bu nedenle yazının ilk bölümleri okuyucu için sıkıcı olmamasına özen gösterilerek CO 2 fizyolojisi, CO 2 ölçüm yöntemleri, terminoloji ve teknoloji konularına ayrılmıştır.
Temel Kavramlar CO 2 FizyolojisiAerobik metobolizmanın bir ürünü olarak dokularda üreti-len CO 2 pasif olarak dolaşıma geçer. Metabolizmayı artıran ateş, egzersiz, sepsis, travma, yanık vb. durumlar CO 2 üreti-mini, dolayısıyla atılan CO 2 miktarını da artırır. Bunun yanın-da metabolik ihtiyacın azaldığı hipotermi, sedasyon, paralizi gibi durumlarda üretilen ve atılan CO 2 miktarı da düşer. Dolaşımda CO 2 3 farklı şekilde taşınır. 1) HCO 3 formunda (%70-%80) 2) Plazma proteinlerine bağlı (%10-%20) (çoğunlukla hemoglobin) 3) Serbest olarak (%5-%10). Dolaşımın bozul-80