The Evaluation of Implementation of Mudaraba Financing in Participation Banks in terms of Moral Hazard: The Case of Turkey

Abstract

Emek sermaye ortaklığı, uygulandığı takdirde toplumsal kalkınmaya katkı sağlayacak bir finansman modelidir. İslam hukukunda emek sermaye ortaklığını ifade eden mudarebe finansmanın, faizsiz finans sisteminde iyi bir model olma potansiyelini bünyesinde barındırmasına rağmen, katılım bankalarının sermaye; müşterinin de emeğini ortaya koyduğu şekliyle, uygulanma oranı çok düşüktür. Bu durum literatürde gerektiği kadar ele alınmamış, sunulan öneriler ise yüzeysel kalmıştır. Söz konusu çelişkinin nedenleri üzerine eğilen bu araştırma olası nedenleri katılım bankası perspektifinden değerlendirerek farkındalık oluşturmayı amaçlamaktadır. Mudarebe finansmanının katılım bankaları için ahlaki risk barındırdığını ileri süren araştırma, bu iddiayı ahlaki riskin yasal altyapı, kayıt dışı işlemler, ticari olgunluk seviyesi, ekonomik konjonktür ve denetim kavramları ile ilişkisi çerçevesinde alanında uzman kişilerle yarı yapılandırılmış mülakatlar gerçekleştirerek değerlendirmiştir. Gerçekleştirilen mülakatlar ve sonrasında yapılan değerlendirmeler neticesinde katılım bankalarının mudarebe finansman modelini uygulayabilecek bir altyapıya sahip olmadığı, söz konusu modelin sürdürülebilir bir şekilde uygulanabilmesi için katılım bankalarından farklı işleyen yeni bir kurumun gerekliliği sonucuna varılmıştır. Son olarak mudarebe modelinin uygulanabilirliğini arttırmak için öneriler sunulmuştur.