1896 yılında, Macarların Orta Avrupa’daki bin yıllık tarihini ve medeniyetlerinin ulaştığı ileri düzeyi kutlamak amacıyla düzenlenen büyük sergi, Peşte Ziraat Müzesi’nin kurulmasına esin kaynağı olmuştur. Bu etkinlik, ziraî koleksiyonların korunması ve sergilenmesi gerekliliğini ortaya koymuş, bu da müzenin tarımsal ürünler ve teknolojileri sergileme, halkı ve tarımcıları bilgilendirme görevini şekillendirmiştir. Müze, tarımın modernizasyonuna katkı sağlayarak zirai bilgi akışını desteklemiştir. Bu süreç, Macaristan’ın tarımsal kapasitelerini global düzeyde tanıtmasına ve tarım pratiklerinin geliştirilmesine yardımcı olmuştur.
Söz konusu müze, zirai yenilik arayışında olan Osmanlı Devleti’nin dikkatini de çekmiştir. Osmanlı Devleti, çeşitli iklim koşulları ve geniş arazilere sahip olduğu için zengin bir zirai üretim potansiyeline sahipti. Dönemin yenilikçi eğitim politikaları, tarımsal ürünlerin ve sanayi mallarının sistematik bir şekilde kaydedilmesini öne çıkarmıştır. Bu ihtiyaç doğrultusunda, Halkalı Ziraat Okulu bünyesindeki Ziraat Müzesi’nin düzenlenmesine karar verilmiştir. Bu önemli görev, okulun iktisat muallimi Mehmed Ali Bey’e tevdi edilmiş ve müzenin yeniden yapılandırılma sürecinde Peşte Ziraat Müzesi, referans noktası olarak belirlenmiştir.
1918 yılı yazında, Mehmed Ali Bey’in Breslav ve Budapeşte’ye gerçekleştirdiği seyahatler, bilimsel ve kültürel etkileşimler açısından zengin bir deneyim sunmuş ve Osmanlı tarım ve ticaret erbabının üretimlerinin uluslararası sergilerde temsil edilmesine olanak tanımıştır. Seyahat hazırlıkları sırasında yapılan dikkatli planlamalar ve belgelendirmeler, bu görevin başarılı bir şekilde yürütülmesini sağlamıştır. Mehmed Ali Bey’e verilen diplomatik pasaport, karşılaşılan bürokratik engelleri aşmada kolaylıklar sağlamıştır.
Mehmed Ali Bey, bu süreçte hem tecrübeli hem de yenilikçi bir eğitimci olarak yeteneklerini ortaya koymuştur. Bu makalede, Mehmed Ali Bey tarafından kaleme alınan kapsamlı raporun ışığında, Peşte Ziraat Müzesi’nin kuruluş süreci, sergilediği özellikler ve tarımsal bilgi birikimine katkıları detaylı bir biçimde ele alınacaktır. Araştırmanın öncelikli amacı, müzenin tarihini, içeriğini ve mirasını titizlikle incelemektir.
